تاثیر آلودگی هوا بر زنان باردار و کودکان

زندگی در شهرهای بزرگ دنیا علاوه بر مزیتها ، مشکلات و معایب بسیاری دارد. یکی از بزرگترین معایب آن تاثیر آلودگی هوا است که ساکنان آن فرصت استنشاق هوای تازه را ندارند و اکسیژن کمتری دریافت می کنند و متاسفانه بدنشان دی اکسید کربن، سرب و گازهای سمی دیگر را جذب خواهد کرد. بسیاری از شهرهای ایران همچون تهران، اصفهان، مشهد، شیراز و برخی دیگر از شهرها متاسفانه کمتر هوای تازه و پاک دارند و ساکنان آن ها مجبور به تنفس هوای آلوده هستند.

قدرت ترکیبی گاز مونواکسیدکربن با هموگلوبین خون ۲۵۰ برابر بیشتر از اکسیژن بوده که علت سمی بودن این گاز است، به طوری که با وارد شدن این گاز به بدن قدرت حمل اکسیژن از هموگلوبین خون گرفته می‌شود و اکسیژن مورد نیاز بدن برای سوخت و ساز بسیار کم شده و در نتیجه به مسمومیت و ناراحتی افراد منجر می‌شود. گازهای دیگری نظیر گاز کربنیک و بخارات اسیدی در هوا موجود هستند که با ایجاد اختلال در مجاری تنفسی موجب بروز سرفه و تنگی‌نفس در افراد می‌شوند اما گاز مونواکسیدکربن مهمتر و برای بیماران قلبی، سالمندان و زنان باردار عوارض خطرناکی را به دنبال دارد.

آلودگی هوا برای افراد مسن، نوزادان، کودکان و زنان باردار بیشتر از افراد دیگر مضر است به همین دلیل کارشناسان توصیه می کنند که این افراد در روزهایی که آلودگی هوا به مرز هشدار می رسد، از خانه خارج نشوند و فعالیت های بدنی خود را کاهش دهند تا دچار مسمومیت و مشکلات ناشی از کمبود اکسیژن و گازهای سمی نشوند.

تاثیر آلودگی هوا بر زنان باردار و سقط جنین

گاز سمی مونواکسید کربن موجود در هوا در سه ماهه‌ی اول بارداری به راحتی از جفت عبور کرده و در صورت شدت زیاد مسمومیت به سقط جنین منجر می‌شود. آلوده‌کننده‌های هوا زیاد هستند، اما منواکسید کربن یکی از خطرناکترین و مهمترین این آلوده‌کننده‌ها به شمار می‌رود و این گاز در نتیجه‌ی سوخت ناقص مواد آلی ایجاد و مهمترین منابع تولیدکننده‌ی این گاز اگزوز اتومبیل‌ها، بخاری‌های گازی و نفتی است.

خطر سقط جنین در زنان باردار بیشتر در سه ماهه اول بارداری است و این امر نیز به شدت مسمومیت به آلودگی هوا، شرایط سلامتی کبد، قلب و مقاومت بدنی مادر بستگی دارد. مادران باردار باید تا هفته هشتم بارداری بسیار مراقب باشند و خود را در معرض هوای آلوده قرار ندهند.

در هفته های اول حاملگی، مادران باردار باید در صورت امکان در هوای آلوده حضور پیدا نکنند و از منزل بیرون نیایند و در صورتی که ناگزیر به بیرون آمدن هستند حتما از ماسک استفاده کنند. در ۸ هفته اول حاملگی با توجه به این که در این مدت اندام های جنین شکل می گیرد، زنان باردار باید از مواجه شدن با مواد شیمیایی و قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا خودداری کنند.

مواجه شدن با هوای آلوده به خصوص در ۸ هفته اول حاملگی، احتمال بروز بیماری ها و نارسایی های قلبی و ایجاد یک مجموعه بیماری ها و ناهنجاری های اندامی را در جنین افزایش می دهد. با توجه به این که در هفته های ۸ تا هفته دوازدهم بارداری ، مغز جنین شروع به رشد و شکل گیری می کند و اختلال در رشد آن می تواند در ضریب هوشی و توانایی های مغزی جنین تاثیر بگذارد، به طور جدی به مادران باردار توصیه می شود در این مدت نیز خود را در معرض هوای آلوده قرار ندهند.

مسمومیت در افراد مختلف به شرایط جسمانی و سلامتی آنها و همچنین به ماده، غلظت و شدت ماده‌ی سمی بستگی دارد و ممکن است مسمومیت در افراد مختلف با توجه به این عوامل خفیف یا شدید باشد.

مسمومیت خفیف در افراد به صورت سردرد، سرگیجه،‌ خواب آلودگی، خستگی و ضعف بروز می‌کند و در صورتی که مسمومیت به حالت شدید رخ دهد بیمار دچار بی‌قراری، استفراغ و بیهوشی می‌شود و در شرایط حاد به صورت تشنج ظاهر می شود.

به طور کلی ۱۲ هفته اول حاملگی دوران بسیار حساسی است و مادران باید بیشترین توجه را به سلامتی جنین نشان دهند، اما از هفته شانزدهم بارداری به بعد میزان حساسیت نه این که از بین می رود، بلکه کمتر می شود; چون تا این زمان اندام های جنین، قلب و مغز او شکل گرفته است.در عین حال از هفته ۱۶ به بعد حاملگی در شرایط بحرانی آلودگی هوا، مادران باردار باید از منزل بیرون نیایند، خود را معرض آلودگی هوا قرار ندهند و در صورتی که ناچار به بیرون آمدن هستند از وسایل محافظتی همچون ماسک ها استفاده کنند.

تاثیر آلودگی هوا در احتمال ناباروری

همچنین احتمال ناباروری زنان را نیز افزایش می دهد، زنانی که بیشتر در معرض آلودگی هوا قرار دارند نازایی در آنها بیشتر می شود و یا این که بیشتر دچار سقط جنین، زایمان زودرس، پاره شدن کیسه آب جنین، عدم رشد جنین، تولد نوزادانی با وزن کم و حتی بروز لب شکری (شکاف لب) در نوزادانشان می شوند. رساندن هوای آزاد و پاک مهمترین اقدامی است که افراد در مسمومیت خفیف باید انجام دهند، زیرا هوای پاک ۲۱ درصد اکسیژن دارد و همچنین بیمار را باید از شرایط و محیط آلوده دور کرد و مسمومیت خفیف با استنشاق هوای پاک رفع می‌شود.

در صورت بروز مسمومیت شدید، به طوری که بیمار دچار تشنج و بی‌هوشی شود، باید وی را به بیمارستان انتقال داد تا با اقدامات اختصاصی و تجویز اکسیژن بهبود یابد.در منازل نیز اگر رنگ شعله‌ی بخاری‌های گازی زرد باشد امکان تولید گاز سمی وجود دارد و ممکن است با ایجاد خواب آلودگی افراد را مسموم کند و حتی در شرایط حاد به بیهوشی نیز منجر می‌شود.

تاثیر آلودگی هوا در عقب ماندگی رشد جنین

همانطور که پیشتر گفته شد زنان باردار باید حتی المقدور از قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا جلوگیری کنند. عدم رشد فکری جنین به طور قطع، وضعیت غیر عادی رشد در داخل رحم است که سقط شدن جنین را ۱۰ برابر افزایش می دهد. گاز منوکسید کربن یکی از عواملی است که خطر عقب ماندگی رشد جنین را افزایش می دهد.

زمانی که گاز منوکسید کربن وارد بدن می شود، داخل خون شده و همراه با گردش خون وارد تمام قسمتهای بدن می شود و مانع از رسیدن اکسیژن به بدن می شود. در زمان بارداری، گاز منوکسید کربن از جفت عبور کرده و مقدار اکسیژنی را که به این قسمت داده می شود را کاهش می دهد و باعث می شود تا شرایط عقب ماندگی رشد جنین فراهم شود.

تاثیر آلودگی هوا در احتمال خطر اوتیسم

اوتیسم نوعی اختلال رشدی است که با رفتارهای ارتباطی ، کلامی غیر طبیعی مشخص می شود . علائم اوتیسم در سال های اول عمر بروز می کند و علت اصلی آن ناشناخته است.

اما می توان یکی از فاکتورهای ابتلا جنین و نوزاد به اوتیسم را، آلودگی هوا دانست. مطالعات نشان می دهد، آلودگی زیاد هوا در طول دوره بارداری، خطر اوتیسم را برای جنین به همراه خواهد داشت و حتی در نوزاد تازه متولد شده به ویژه نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا آمده اند، خطر ابتلا به اوتیسم را افزایش می دهد.

بعضی از دانشمندان بر این باور هستند، جنین زنان بارداری که در بزرگراه های شهرهای پرجمعیت زندگی می کنند بیشتر در معرض ابتلا به اوتیسم هستند. در اینجا لازم است که یادآور شویم بسیاری از نوزادان سالم هستند که در شهرهای آلوده و پردود و دم با سلامتی کامل زندگی می کنند اما برای احتیاط بیشتر به مادران بارداری که در این مکانها زندگی می کنند توصیه می شود تا از حضور در اماکن پر تردد و آلوده خودداری کنند.

تاثیر آلودگی هوا در ایجاد آسم در کودکان

قرار گرفتن کودکان در معرض آلودگی هوا بسیار خطرناک است و نگرانی های بسیاری را ایجاد می کند زیرا سیستم ایمنی، تنفسی و ریه آن ها هنوز به رشد نکرده و کامل نشده است.

از این رو آسیب در معرض آلودگی قرار گرفتن کودکان بسیار خطرناک تر از افراد بالغ است. تحقیقات انجام شده در مدرسه پزشکی هاروارد نشان می دهد که ذرات معلق در هوا باعث ایجاد آلودگی می شوند و تنفس این هوای آلوده باعث ورود ذرات معلق به داخل بدن و ریه افراد می شود و همچنین تنفس هوای آلوده و ذرات معلق در کودکان باعث بروز بیماری برونشیت می شود.

این مطالعات با بررسی بیماری برونشیت در کودکان مناطق مختلف نشان داده که کودکانی که در مناطقی با آلودگی هوا زندگی می کنند بیشتر از کودکان دیگر مبتلا به این بیماری می شوند.

مطالعه دیگری که در مرکز سلامت کودکان اروپا انجام شده حاکی از آن است که آلودگی هوا نقش موثری در میزان مرگ و میر کودکان دارد. براساس اطلاعات به دست آمده در این مطالعه میزان مرگ و میر کودکان در شهرهایی با آلودگی هوا به نسبت بیشتر از مناطق پاک و بدون آلودگی است و همچنین در این مناطق میزان مراجعه اورژانسی کودکان به بیمارستان نیز بیشتر دیده می شود.

پژوهشگران هشدار دادند از آنجا که سیستم تنفسی کودکان ضعیف تر از افراد بالغ است، قرار گرفتن آن ها در آلودگی هوا باعث بروز بیماری آسم، ایجاد مشکلات تنفسی در کودکان می شود و همچنین تنفس هوای آلوده عملکرد ریه کودکان را نیز تا حدی مختل می کند.

آلودگی هوا که ناشی از سوخت کربن و سوخت اتومبیل ها است و بیشتر در هوای آزاد وجود دارد بسیار مخرب تر از آلودگی هوا در فضاهای بسته است. البته باید گفت که امروز آلودگی های فضاهای بسته بسیار کم شده و تا حدی می تونیم بگوییم که آلودگی فضاهای بسته مانند منزل به نزدیک صفر رسیده است. اما آلودگی های فضاهای باز به دلیل وجود ذرات معلق در هوا به دلیل افزایش اتومبیل ها و کارخانه ها نسبت به گذشته بیشتر شده است.

هر میزان فعالیت بدنی در هوای آلوده بیشتر باشد، تنفس تند تر انجام می شود و در نتیجه میزان جذب ذرات معلق نیز بیشتر خواهد شد. از آنجا که کودکان در بیرون از منزل و در هنگام راه رفتن تحرک بیشتری نسبت به افراد بالغ دارند، میزان جذب آلودگی هوا در آن ها به مراتب بیشتر از بزرگسالان است. محققان دانشگاه ونکوور کانادا اعلام کردند که بدون شک آلودگی هوا تاثیر زیادی در بروز بیماری آسم در کودکان دارد و آلودگی هوای ناشی از سوخت اتومبیل ها باعث افزایش میزان مرگ و میر در کودکان می شود.

 مصرف شیر به دفع آلودگی ها کمک می کند

مطالعات نشان داده که مصرف شیر تاثیرات مضر آلودگی هوا بر بدن را کاهش می دهد، زیرا شیر به دلیل دارا بودن فسفر، منیزم و کلسیم، خنثی کننده سموم است. به همین دلیل توصیه می شود در شرایط آلودگی هوا برای کاهش صدمات به دستگاه تنفسی و التهاب دستگاه گوارش ناشی از این آلودگی، مصرف شیر و لبنیات را افزایش دهید.

در بدن انسان باکترهای مفیدی وجود دارند که عمل دفع ادرار و مدفوع و مواد آلاینده را تنظیم می کنند. هر وقت میزان باکتری های مفید بر اثر ورود سرب و مواد آلاینده به بدن کم شود، عمل دفع هم با مشکل مواجه می شود و این مواد در بدن باقی می مانند. شیر به دلیل دارا بودن ماده ای فعال به نام ” پتوبیوتیک “، سطح این باکتری های مفید را در روده انسان تعادل می بخشد.

توصیه های جدی از تاثیر آلودگی هوا بر زنان باردار برای مراقبت و حفظ سلامتی جنین و نوزاد، به مادران عزیز و خانم های باردار ارائه شده است که رعایت آنها در طول این دوران الزامی است.

۱) از ایمنی اجاق گاز آشپزخانه، شومینه، بخاری های گازی اطمینان حاصل کنید. تمام آنها می توانند یک نشتی کوچکی داشته باشند.

۲) اگزوز خودرو خود را معاینه کنید. ماشین را در پارکینگ و گاراژ دربسته روشن نکنید.

۳) زمانی که در ترافیک گیر کرده اید، دستگاه تهویه خودرو را خاموش نگه دارید

۴) از پیاده روی در خیابان های پر رفت و آمد جلوگیری کنید.

۵) از ماندن در اتاقی که پر از دود سیگار است خودداری کنید.

۶) در روزهایی که آلودگی هوا اعلام شده است از منزل خارج نشوید.

۷) در منزل خود سیستم تشخیص نشت گاز و گاز منوکسید کربن وصل کنید.