بیش فعالی چیست ؟
تعریف بیش فعالی چیست ؟ وقتی شخصی می گوید کودکی بیش فعال است، یعنی او فقط یک بچه ی شیطون و بازیگوش است، یا اینکه ممکن است بیش فعالی او نشانه ای از اختلال ADHD باشد؟ اصلا تفاوت بیش فعالی و اختلال ADHD (کم توجهی- بیش فعالی) در چیست؟ چه زمانی ممکن است یک کودک پرانرژی، به عنوان کسی که دارای اختلال بیش فعالی-کم توجهی است، شناخته شود؟!
بچه هایی که اختلال ADHD دارند، مشکل توجه کردن دارند. آنها معمولا با اینکه یک جا بنشیند مشکل دارند، و یا معمولا از روی هوس و بدون فکر، کارهایشان را انجام می دهند. یعنی بدون اینکه به نتیجه کارشان فکر کنند آن را انجام می دهند و این در نهایت منجر به مشکلاتی می شود که ممکن است صدمه ببینند.
اما علائم این اختلال در همه بچه ها از یک نوع نبوده و یکسان هم نیست. در حقیقت سه مدل را به عنوان انواع مختلف ADHD دسته بندی می کنند. در زیر به این سه نوع اشاره کردیم. البته اطلاعات کامل‌تر آن را می توانید در مطلب “انواع اختلال بیش فعالی-کم توجهی در کودکان و نوجوانان” بخوانید.
- بیش فعالی به همراه تحریک پذیری بالا و بروز رفتارهای ضربتی
- نوع بی توجهی
- نوع ترکیبی
علت بیش فعالی چیست؟
بسیاری از مردم فکر می‌کنند کمبود توجه و بیش فعالی، نتیجه تربیت نادرست و فرزندپروری نامناسب است در حالی که این باور اشتباه است و نباید والدین را به دلیل داشتن چنین فرزندانی سرزنش کرد.
بیشتر بخوانید: اثرات مثبت و منفی درمان بیش فعالی با دارو
آیا بیش فعالی ارثی است؟
در حقیقت گفته می‌شود این اختلال در ۸۰ درصد موارد، اساس وراثتی و خانوادگی دارد و ۲۰ درصد موارد، نتیجه یک آسیب مغزی است.
انواع اختلال بیش فعالی – کم توجهی (ADHD)
علائم و نشانه های بیش فعالی معمولا قبل از ۱۲ سالگی ظاهر می شود.
توجه داشته باشید که تشخیص تفاوت بین اختلال کم توجهی و رفتارهای نرمال کودک، در اکثر موارد خیلی سخت است. اگر کودک فقط یکی از علائم بیش فعالی را داشته باشد و یا علائم بیشتر فقط در بعضی موقعیت ها ظاهر شوند، ممکن است او اصلا اختلال ADHD نداشته باشد.
از طرفی اگر کودک شما، تعداد زیادی از علائم و نشانه های بیش فعالی را از خود نشان می دهد که در اکثر شرایط هم بروز پیدا می کنند -در خانه یا در مدرسه و حتی هنگام بازی- در آن صورت باید این علائم را موشکافانه تر بررسی کنید.
در مطلب “از کجا بفهمیم کودک اختلال ADHD دارد یا فقط بازیگوش است؟” چک لیستی برای شما قرار داده ایم که در تشخیص بیشتر این موضوع کمک خواهد کرد. موارد آن را در مورد فرزندتان چک کنید.
علائم بیش فعالی و اختلال ADHD
اختلال ADHD می تواند باعث شود بچه ها به شیوه های مختلفی رفتار کنند، و این بستگی به بچه ای دارد که این بیماری را دارد. بیشتر بچه های بیش فعال، در توجه و تمرکز کردن مشکل دارند. خیلی از آن ها با در کلاس نشستن و منتظر نوبتشان شدن هم به شدت مشکل دارند. آن ها قبل از اینکه بچه های دیگر این فرصت را داشته باشند که دستشان را بالا ببرند جواب را زودتر از بقیه بچه ها فریاد می زنند!
گاهی اوقات می توانند بی نظم، بی حواس و یا فراموشکار شوند. آن ها دوست دارند در کلاس افکار و خیالات باطلی را در سرشان بپرورانند. شاید لوازمشان را گم کنند و یا در انجام تکالیفشان مشکل داشته باشند. شاید روی صندلی خود وول بخورند، زیادی جابه جا شوند، خیلی حرف بزنند یا وسط حرف بقیه بپرند.
پیشنهاد می کنیم اگر از آن دسته معلمان و مربیانی هستید که در ذهنتان با سوال “دانش آموز بیش فعال کیست” مواجهید و دائما خصوصیات این افراد را جستجو میکنید، ویژگی های دانش آموز بیش فعال را در مقاله ای که در مورد این موضوع منتشر کردیم، بخوانید تا بهتر بتوانید بچه های بیش فعال را از شاگردان شیطون و بازیگوشتان متمایز کنید.
در ضمن مهم است به یاد داشته باشید که همه افراد، زمانی برای یک بار هم که شده کارهایی را که در بالا ذکر کردیم، انجام داده اند. اگر گاهی اوقات این کارها را می کنید، به این معنا نیست که اختلال بیش فعالی دارید. بچه های بیش فعال، این مشکلات را همیشه یا اغلب اوقات دارند و انجام متداوم این کارها باعث می شود در خانه و مدرسه مشکل داشته باشند.
بچه های بیش فعال می توانند نگران، حواس پرت، عصبانی یا ناراحت باشند. بچه ها نیاز دارند بدانند که بیش فعالی یک مشکل پزشکی است که باید درمان شود.
بیش فعالی در نوزادان، کودکان نوپا و پیش دبستانی، دانش آموزان، نوجوانان و بزرگسالان علائم و نشانه های متفاوتی دارد که آنها را به طور مفصل در مطلب “راه تشخیص بیش فعالی در سنین مختلف” توضیح داده ایم.
بیشتر بخوانید: علائم بیش فعالی در نوزادان
سریع ترین درمان بیش فعالی در کودکان
وقتی والدین با توجه به علائم بیش فعالی در کودکان، شک می کنند که کودکشان بیش فعال است و یا معلمان متوجه می شوند با یک کودک بیش فعال در کلاس مواجهند، اولین قدم این است که به پزشک مراجعه کنند.
پزشک احتمالا کودک را به یک متخصص روانشناس یا روانپزشک و یا رواندرمانگر کودک ارجاع می دهد. آن ها متخصصانی هستند که در مورد رفتار کودکان بیش فعال و دارای اختلال ADHD کاملا آگاه هستند. همچنین روانپزشک علائم بیماری های دیگری که شبیه بیش فعالی است را هم در کودک چک می کند تا به تشخیص درست و قطعی برسد.
اگر روانپزشک متوجه شود که کودک اختلال ADHD دارد، باید او به همراه والدین با هم همکاری کنند تا بهترین راه درمان را برای کمک به کودک بیابند. برای خیلی از بچه ها، بهترین روش، استفاده از دارو است اما در موارد خفیف تر درمان بیش فعالی کودکان بدون دارو هم امکان پذیر است.
درمان دارویی بیش فعالی
داروهای مختلف زیادی برای بیش فعالی وجود دارد. دارو بیماری را درمان نمی کند اما علائم بیماری را کنترل خواهد کرد و به کودک کمک خواهد کرد بهتر شود. دارو می تواند به کودک کمک کند توجه کند، بهتر تمرکز کند، و کمتر فعال باشد.
اغلب بچه ها، قبل از رفتن به مدرسه دارو می خورند، اما بعضی دیگر شاید نیاز داشته باشند در طی ساعات مدرسه نیز دارو بخورند. داروها معمولا به صورت مایع، قرص، کپسول و حتی برچسبی است. پزشک و والدین تصمیم خواهند گرفت که کدام نوع دارو برای کودک مناسب است.
کاردرمانی برای کودکان بیش فعال
بچه هایی که بیش فعالی دارند به چیزی بیش از خوردن دارو نیاز دارند. آن ها نیاز دارند یاد بگیرند چطور رفتارشان را تغییر دهند. بعضی از آنان لازم است یاد بگیرند با احساسات خشم، ناراحتی و نگرانی مقابله کنند.
متخصص و روانشناس با بچه ها و والدین آن ها کار می کند که با برنامه پیش بروند. به آن ها ایده هایی در مورد اینکه چطور تغییراتی در خانه داشته باشند که به بچه های بیش فعال کمک کند، می دهند. حتی اگر لازم باشد به بچه ها کمک می کنند یاد بگیرند چطور روابط دوستی بهتری برقرار کنند.
بیشتر بخوانید: آیا پرحرفی در کودکان نشانه بیش فعالی است ؟
یک متخصص شاید ریلکس درمانی یا رفتار درمانی و حتی بازی درمانی بیش فعالی را پیشنهاد دهد. در ریلکس درمانی، روانشناس به بچه ها یاد می دهد تا با تمرین های نفس کشیدن عمیق و شل کردن گروه های مختلف ماهیچه ها، آرام بمانند و ریلکس کنند. رفتار درمانی به بچه ها و والدین یاد می دهد تا هدف هایی برای خود تنظیم کنند و برای رسیدن به آن اهداف جایزه هایی تعیین کنند.
با کودک و دانش آموز بیش فعال چگونه رفتار کنیم؟
بچه هایی که بیش فعالی و یا حتی اختلال ADHD دارند، می توانند زندگی معمولی و شادی داشته باشند. رمز موفقیت، داشتن برنامه و تیم است. می پرسید چه کسی در این تیم است؟ کودک، والدین، معلم ها، روانشناس و پزشک که همگی برای هدف مشترکی با هم کار می کنند. اگر شما در نقش والدین و یکی از افراد مهم این تیم هستید، پیشنهاد می کنیم راهنمای والدین در رفتار با کودک بیش فعال را بخوانید.
هچنین لازم است حتما معلم ها از مشکل بیش فعالی دانش آموزشان مطلع شوند. چون ممکن است لازم باشد، کودک کمک بیشتری در انجام تکالیفش از طرف معلم بگیرد. شاید مدرسه نیز موقعیت هایی خاص برای این بچه ها -همانند در اختیار گذاشتن یک محیط آرام تر برای امتحانات کودک یا زمان بیشتر برای تکمیل کارهایشان- در نظر بگیرد.
والدین می توانند برای اینکه کودک توجه کند، کارهایش را تکمیل کند یا لوازمش را جمع کند، پیشنهاد جایزه به او بدهند.
هم چنین معلم ها نیز می توانند به بچه های بیش فعالی که کنترل خوبی از خود نشان می دهند – مثلا اینکه بتوانند در طول کلاس روی صندلی خود بنشینند – جایزه بدهند.
 داشته باشد.){kind=link}