کلاس اولی ها چه واکسن هایی باید بزنند؟

کودک از تولد تا ۱۸ ماهگی ۶ دوره تزریق واکسن در برنامه دارد و بعد از آن یک واکسیناسیون ۶ سالگی است که همزمان با رفتن کودک به مدرسه انجام می شود .

کودک قبل مدرسه چه واکسنی را باید بزند:

شامل دو واکسن سه‌گانه (دیفتری، کزاز و سیاه سرفه) و که به صورت ترکیب در آمده و در بازو کودک تزریق میشود واکسن خوراکی فلج اطفال است.

و نیز ام ام آر (MMR) می شود. شده . واکسن ( MMR ) و واکسن سه گانه باید در بازو تزریق شود و واکسن فلج اطفال نیز به صورت قطره خوراکی به کودک داده می ‌شود

چگونگی تزریق واکسن سه گانه:

شکل داخل عضلانی و عمیق تزریق کرد (تزریق این نوع واکسنها در زیر جلد یا داخل جلد می‌تواند موجب تحریک موضعی، تشکیل گرانولوم، نکروز بافتی و بروز آبسه استریل شود

معرفی واکسن سه گانه:

این سه واکسن، مخلوطی از سم تغییر شکل یافته (توکسوئید) دیفتری، کزاز و میکروب کشته شده‌ی سیاه سرفه است که در یک آمپول تهیه شده.

واکسن ۶ سالگی کزاز

هر زخمی یا شکافی روی پوست خطر بیماری کزاز را به همراه دارد. باکتری کزاز فقط در محیط بدون اکسیژن رشد می‌کند به همین دلیل زخم‌های سطحی خطر کمتری در رابطه با بیماری کزاز ایجاد می‌کنند. باکتری کزاز سمی تولید می‌کند که به اعصاب و مغز آسیب می‌زند و موجب گرفتگی عضلات به خصوص عضلات صورت می‌شود و به همین دلیل در زبان عامه به این بیماری قفل شدن فک نیز می‌گویند. مبتلایان به کزاز باید حتما در بیمارستان تحت درمان قرار بگیرند.

واکسن ۶ سالگی سیاه سرفه

نشانه های این بیماری شبیه به بیماری سرماخوردگی نظیر آبریزش بینی، قرمزی و آبریزش چشم، تب خفیف و سرفه خشک می باشد. یکی از خطرناک ترین بیماری های زیر یک سال کودکان، بیماری سیاه سرفه است. این بیماری توسط یک باکتری به نام بوردتلاپرتوسیس ایجاد می شود و باعث مسدود شدن مجاری تنفسی نوزاد می گردد و التهاب ریه ها می گردد.

واکسن ۶ سالگی دیفتری

دیفتری بیماری دستگاه تنفسی است. این بیماری واگیردار است و باعث ایجاد غشایی کاذب در حلق و حنجره می شود. عوارض آن نظیر گلودرد، تب، سرفه و گرفتگی صدا است و در صورتی که این بیماری شدت بگیرد می تواند باعث بیماری های قلبی، کلیوی و فلج دست و پا شود.

معرفی واکسن mmr:

واکسن MMR هم شامل سرخک، سرخجه و اوریون می باشد. درست است که سیستم ایمنی کودک قبلا واکسن ها را دریافت کرده اما برای تحریک دوباره سیستم ایمنی و ساخت آنتی بادی مورد نظر در خون باید دوباره این واکسن تزریق شود تا سیستم ایمنی را در برابر میکروب و بیماری های خاص تازه نفس سازد.

سرخک:

بیماری شدیداً مسری است که با تب ، سرفه ، احتقان بینی ، التهاب ملتحمه ، دانه های سفید روی مخاط دهان و بثورات جلدی منتشر شونده مشخص می شود . عوارض این بیماری به صورت التهاب مغز و برونشیت و التهاب گوش میانی دیده می شود . در بعضی کشورهای در حال توسعه میزان مرگ و میر به ۱۰% مبتلایان می رسد .

سرخجه:

بیماری مسری به همراه بثورات جلدی است که علائمی مثل تب و سرفه و …… در آن خفیف تر از سرخک می باشد . اهمیت این بیماری در ابتلا زنان باردار است که می تواند منجر به سقط یا اختلالات مادرزادی در جنین شود.

اوریون:

یک بیماری ویروسی حاد بوده که با بزرگ شدن دردناک غدد بزاقی مخصوصاً پاروتی همراه است . عوارض این بیماری شامل مننژیت ، التهاب تخمدان یا بیضه ، التهاب لوزالمعده و التهاب مغز می باشد .

زمان زدن واکسن mmr:

واکسن mmr:

واکسن ام.ام.آر برای مصونیت در برابر سرخک باید در هشت ماهگی تزریق شود و کودکانی که زیر ۱۸ سال سن دارند و نوبت واکسن ام.ام.آر خود را ازدست داده‌اند باید این واکسن را تزریق کنند تا از ابتلا به سرخک مصون بمانند.
این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی همچنین تصریح کرد: کودکان باید نوبت اول واکسن ام.ام.آر را در ۱۸ ماهگی در برابر سرخک، سرخجه و اوریون و نوبت دوم باید قبل از مدرسه تزریق شود که ضروری بوده و عوارضی نیز ندارد.

واکسن خوراکی فلج اطفال

قطره خوراکی فلج اطفال: فلج اطفال یک بیماری حاد ویروسی است که می تواند منجر به فلج دائم دسته ای از عضلات بدن شود. برای جلوگیری از این بیماری ناتوان کننده و سخت، بهترین راه واکسیناسیون است. واکسن به صورت قطره خوراکی و با استفاده از ویروس ضعیف شده ساخته شده است.

دو نوع واکسن خوراکی فلج اطفال وجود دارد، یکی واکسن ویروس زنده‌ی ضعیف شده و دیگری واکسن کشته شده که هر دو در پیشگیری از بیماری فلج اطفال در کودکان موثر است. به علت مزایایی که نوع خوراکی واکسن دارد در کشور ما نوع خوراکی آن داده می‌شود. خوشبختانه در ایران غیر از دادن واکسن، واکسیناسیون همگانی فلج اطفال نیز در مورد کودکان کمتر از ۵ سال در سال‌های اخیر اجرا شده است که در پیشگیری از بیماری فلج اطفال بسیار موثر و موفقیت آمیز بوده است به طوری که امید است این بیماری در کشور ما ریشه کن گردد.

زمان زدن این واکسن ها چه سنی است:

واکسن قبل از مدرسه،. زمان تزریق این واکسن ۴ تا ۶ سالگی است که معمولاً در حدود ۶ سالگی زمانی که کودک قرار است مدرسه را شروع کند، انجام می شود

بهترین زمان:

وی در خصوص بهترین زمان برای تزریق واکسن کودکان توضیح داد: انجام واکسیناسیون کودکان بهتر است اواخر تابستان یا اوایل مهرصورت گیرد؛ اگر شهریور ماه واکسنها تزریق شوند بدن کودک در برابر بیماری‌ها مصونیت یک ساله پیدا می‌کند و چون سرماخوردگی کودکان در فصل تابستان شیوع بیشتری پیدا می‌کند بهتر است قبل از ورود به مدرسه واکسیناسیون شوند.

اگر تزریق واکسن‌های چند نوبتی (مانند واکسن سه گانه و فلج اطفال) به عللی مانند بیماری کودک یا مسافرت، در موقع خود انجام نگیرد و به تعویق بیفتد، بعداً در هر موقع، می‌توان واکسن‌های عقب افتاده را تزریق کرد و برنامه واکسیناسیون کودک را ادامه داد و احتیاج به از سر گرفتن واکسیناسیون نیست.

عوارض زدن واکسن:

و بیشترین عارضه واکسن سه گانه تورم در محل تزریق است که در ادامه محل تزریق گرم و دردناک می شود که اینها از جمله عوارض طبیعی تزریق این واکسن می باشد. مدت این عوارض ۲ تا ۳ روز و حداکثر یک هفته میباشد. برای پیشگیری از عوارض موضعی واکسن سه گانه بهتر است در ۲۴ ساعت اولیه در محل تزریق کمپرس سرد یا کیسه فریزر پر از یخ قرارداد که هر چه مدت تماس کمپرس سرد بیشتر باشد موثر خواهد بود.

در ۲۴ ساعت دوم بعد از تزریق استفاده از کمپرس گرم و حوله گرم در موضع تزریق موثر است و همچنین هر چه مقدار تماس با کمپرس گرم بیشتر باشد موثرتر خواهد بود.به مادران توصیه می شود: اگر فرزندشان از درد شدید در ناحیه تزریق واکسن رنج می برد با تجویز پزشک از داروی استامینوفن استفاده کنند. همچنین اگر تورم و درد پایدار بود و بیش از چند روز به طول انجامید یا حالت آبسه و چرک در محل تزریق مشاهده شد باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کرد. از دیگر عوارض این واکسن که ممکن است در بعضی از کودکان مشاهده شود تشنج است.

بروز تشنج بر اثر تزریق این واکسن در کودکانی رخ می دهد که سابقه تشنج و بیماری سیستمی مغزی را داشته باشند لذا این کودکان به جای واکسن سه گانه از واکسن دوگانه استفاده می کنند. : بهتر است تا ۴۸ ساعت پس از واکسیناسیون،‌کودک استحمام نشود. همچنین استفاده از کمپرس آب گرم،‌ممکن است محل واکسیناسیون را دچار آلودگی کند و میکروب وارد بدن کودک شود در صورت تورم و ناراحتی محل واکسن با مشورت پزشک،‌می‌توان از اقدامات کمکی استفاده کردبعد از تزریق این واکسن احتمال تب، تورم و ایجاد یک سری رگه‌های موضعی قرمز در محل تزریق وجود دارد که در این صورت مادران باید با حوله نم دار و ماساژ، محل تزریق را تمیز و درصورت بروز تب بعد از واکسیناسیون، کودک را پاشویه کنند و هر شش ساعت یک قاشق شربت استامینوفن به کودکان بدهند

– سفتی گلوله مانند در محل تزریق که ممکن است مدت‌ها باقی بماند و نباید در مورد آن نگران بود.
– قرمزی و حساس شدن محل تزریق که با گذاردن حوله مرطوب و نیمه گرم (کمپرس گرم) بهبود می‌یابد.
علایم تشنج در کودکان پس از واکسن
• هوشیاری کودک از بین می‌رود.
• کودک دچار لرزش اندام ها می‌گردد.
• قطع موقتی تنفس و یا نفس کشیدن عمیق و کبودی پوست در کودک اتفاق می‌افتد.
• کودک کنترل مدفوع و ادرار خود را از دست می‌دهد.
• سیاهی چشم کودک به سمت بالا می‌رود.

موارد عدم استعمال واکسن سه‌گانه

برای ایجاد ایمنی اساسی و پایه‌ای سه تزریق نیم میلی‌لیتری به فاصله ۴ تا ۸ هفته انجام می‌گیرد و چهارمین تزریق یک سال بعد صورت می‌پذیرد. از تزریقهای یادآور ۵ سال یک بار از واکسن توأم ضد دیفتری- کزاز خردسالان یا بزرگسالان، بسته به سن شخص استفاده به عمل می‌آید.

تزریق واکسن سه‌گانه در کودکان دارای ضایعات مغزی پیشرونده ممنوع است و باید به آن‌ها واکسن دوگانه خردسال تزریق کرد. همچنین این واکسن برای کودکانی که سابقه بیماریهای مزمن چرکی، ناراحتیهای عصبی، تشنج، ضایعات مغزی یا سابقه خانوادگی بیماریهای عصبی را دارند تجویز نمی‌گردد. در هر یک از این موارد، پزشک متخصص بیماریهای کودکان باید شخصاً تصمیم به استفاده از واکسن را بگیرد.

به کودکان تب‌دار یا مبتلا به بیماریهای حاد، واکسن سه‌گانه ضد دیفتری – کزاز و سیاه سرفه تا رفع تب و بیماری، تزریق نمی‌شود. بعد از ۶سال تمام (۶سال و۱۱ماه و۲۹روز) تزریق واکسن سه‌گانه ممنوع است و باید از واکسن دوگانه ویژه بزرگسالان استفاده شود.

بروز تشنج بر اثر تزریق این واکسن در کودکانی رخ می‌دهد که سابقه تشنج و بیماری سیستمی مغزی را داشته باشند لذا این کودکان باید به جای واکسن سه‌گانه از واکسن دو گانه استفاده کنند

والدین در زمان تزریق واکسن کودک چه کارکنند :

۱-اولین کار این است که به عنوان والدین استرس و نگرانی خود را کنترل کنیم و اجازه ندهیم کودک متوجه نگرانی زیاد ما شود و نا آرامی کند . اگر جز آن دسته ازپدر ومادرانی هستیم که خودمان هنوز نسبت به تزریق آمپول حساس هستیم و دچار اضطراب می شویم بهتر است در از قبل از پدربزرگ یا مادر بزرگ و یا هر شخص نزدیک دیگری که کودک با او احساس راحتی دارد بخواهیم در هنگام واکسن کودک ما را همراهی کند و در حین تزریق واکسن ما در اتاق نباشیم بهتر است ولی در غیر این صورت بخصوص مادران عزیز سعی کنید حتما در هنگام واکسیناسیون کودک در کنارش باشید حضور شما مایه آرامش فرزندتان است .

۲-قبل از رفتن برای تزریق واکسن از پزشک کودک در مورد آن واکسن اطلاعات بگیرید تزریق بعضی از واکسنها همراه با تب و یادرد زیاد وبی قراری کودک است و در صورت تجویز پزشک ۲ ساعت قبل از تزریق واکسن به کودک داروی تب بر بدهید .ولی بعضی از واکسنها برای کودک مشکلی ایجاد نمی کند مثل MMRکه در یک سالگی تزریق می شود و نیازی به مصرف داروی قبل از آن برای کودک نیست

تقریباً یک‌چهارم بزرگسالان از سوزن و آمپول وحشت دارند. این تعداد در مورد کودکان بسیار بیشتر است و معمولا از کودکی تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. معمولا ترس کودکان از واکسن و آمپول در ۵-۴ و ۶ سالگی بسیار زیاد می‌شود و واکسن زدن را بدترین تجربه زندگی‌شان می‌دانند. هرگز از جملاتی مثل «چیزی نشده»، «آمپول که درد ندارد»، «دیدی چیزیت نکرد» و…. استفاده نکنید. این جملات در مورد کاهش درد ناشی از واکسن زدن کاملا بی‌تأثیر هستند حتی برعکس کودک حس می‌کند که اطرافیانش به او دروغ می‌گویند و به همین دلیل نباید به آنها اعتماد کند. اگر فرزند شما نوزاد یا خردسال است، بهتر است که به او بیشتر شیر (شیر سینه خودتان) بدهید. کمی آب قند قبل از واکسن زدن نیز بسیار مفید است. .

۳-چیزی که وجودش برای کودک آرام بخش است مثلا یک اسباب بازی خاص که کودک با آن سرگرم می شود با خود همراه داشته باشیم تا بعد از تزریق واکسن کودک با آن بازی کند و آرام شود .۴-اگر کودک از پستانک یا شیشه شیر استفاده می کند آن را با خود به همراه داشته باشیم تا در صورت بی تابی کودک بعد از تزریق از آن برای آرام کردن کودک استفاده کنیم .

در زمان تزریق واکسن چه کار کنیم ؟

۱-پدر و مادر سعی کنید در هنگام انجام واکسن کودک هر دو حضور داشته باشید مخصوصا پدران عزیز این همراهی را با مادر و کودک داشته باشند و به آنها آرامش دهند .
۲-در زمانی که منتظر هستید تا نوبت واکسن زدن کودکتان شود سعی کنید کودک واکسن زدن کودک قبلی رانبیند چون دیدن گریه و بی تابی کودکان دیگر موجب نا آرامی وگریه کودک شما قبل از تزریق می شود .
۳-در هنگامی که کودک در خواب است اجازه ندهید به کودک واکسن بزنند . بگذارید کودک بیدار شود و یا به آرامی او را بیدار و سرحال کنید بعد واکسن بزنید . واکسن زدن کودک در خواب موجب ترس و اضطراب کودک می شود .
۴ –در حین واکسن زدن صورت کودک را به سمت خود بگیرید و با حرف زدن با او آرامش کنید .

بعد از تزریق واکسن چه کار کنیم ؟

۱-پنبه ای که بر روی جای واکسن گذاشته شده است را چند لحظه ای روی پای کودک فشار دهید ولی از ماساژدادن و یا حرکات دورانی بر قسمت واکسن زده شده بپرهیزید .
۲-سعی کنید بعد از واکسن چند دقیقه ای در مرکز بهداشت بمانید تا مطمئن شوید حال کودک خوب است
۳-کودک معمولا بعد از تزریق واکسن گریه و بی تابی می کند سعی کنید قبل از ترک مرکز بهداشت در جایی آرام بنشینید و کودک را در آغوش بگیرید و با شیر دادن او را ارام کنید .
۴ -از اسباب بازی که با خود به همراه اورده اید برای آرام کردن کودک استفاده کنید .
۵-قبل از ترک محل در مورد کارهای که برای آرام کردن درد کودک باید انجام دهید از مسئول آنجا سوال کنید ، اینکه آیا لازم است به کودک استامینوفن بدهید یا نه و یا آیا روی پای کودک حوله گرم بگذارید یا نه
۶- تاریخ واکسن بعدی کود ک را بپرسید و در کارت مراقبتهای کودک بنویسید .
۷-در صورت تب شدید و یا مشاهده علائم شدید وغیر معمول در کودک حتما به پزشک مراجعه کنید .

حرف اخر اینکه اگر کودک در زمانی که برای واکسیناسون او مشخص شده است دچار بیماری بود حتما با پزشک متخصص درمورد واکسن زدن در این شرایط مشورت کنید . البته معمولا سرما خوردگی و یا اسهال خفیف مانع واکسن زدن کودک در موقع اش نیست ولی در صورت داشتن تب با هماهنگی و مشورت با پزشک واکسن کودک با تاخیر وبعد از بهبودی کودک تزریق می شود .
ادامه بعد تزریق:
مسکن (استامینوفن یا ایبوپروفن)
حوله یا دستمال
کیسه مخصوص یخ به همراه گیاهان دارویی

بعد از بازگشت به خانه شروع کنید به دادن مایعات به کودکتان، تب یکی از واکنش‌های سیستم دفاعی است. بدن کودک‌تان کمی گرم می‌شود و همین باعث می‌شود که نیازش به مایعات خنک بیشتر شود. در ضمن تا جائی‌که ممکن است لباس‌هایش را خنک و کم کنید تا باز هم دمای بدنش کم شود. اگر با اینکارها باز هم دمای بدنش بسیار بالا بود، با پزشک تماس بگیرید.

از یک حوله یا پارچه خنک استفاده کنید و آن را روی ناحیه واکسن‌ زده شده قرار دهید. اینکار را اگر کودک‌تان از درد و تورم آن بخش شکایت دارد، حتماً انجام دهید. می‌توانید از کمپرس سرد (کیسه یخ) نیز استفاده کنید و داخل کیسه مقداری از سبزیجات مخصوص بی‌حسی ناحیه درد استفاده کنید.
طی ۲ روز بعد از واکسن زدن بیشتر از او مراقبت کنید و به او توجه بیشتری کنید. غذای مورد علاقه‌اش را درست کنید. یک بالش نرم و یک پتو بیاورید و بگذارید روبروی تلویزیون بنشیند و برنامه تماشا کند. به او توجه ویژه کنید تا حال عمومی‌اش بهتر شود.

هرگز برای پایین آوردن تب کودک، از آسپیرین استفاده نکنید

۳- پس از تزریق واکسن، حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه در مطب پزشک و یا درمانگاه صبر کنید تا در صورت شروع شدن واکنش های آلرژی زا در کودک، سریعا او را به پزشک نشان دهید. در برخی موارد واکنش های جدی در کودک رخ می دهد که تنها پزشک می تواند آن را کنترل کند و ممکن است اگر والدین بروند و بخواهند مجددا کودک را به مراکز درمانی ارجاع می دهند زمان طلایی از دست برود و کودک با مشکلات جدی سلامتی روبرو شود.

۴- تحت نظر پزشک، در صورتی که علایمی مانند تب در کودک بروز کرد به او استامینوفن دهید تا تب او را کنترل کنید. پزشک مقدار استامینوفن را تعیین می کند. می توانید هر ۴ تا ۶ ساعت استامینوفن به او دهید.

۵- به کودک خود مقدار زیادی مایعات دهید تا هم تب او را کنترل کند و هم آب از دست رفته بدن او در طی تب جبران شود، مثل آب ، آب میوه، سوپ و … .