زندگی در کنار نوجوانان مشکلات و دلپذیر های خاص خود را به همراه دارد. یک لحظه ممکن است که با فرزندتان در حال بگو و بخند باشید و لحظه ای دیگر در حال داد و فریاد. بعضی اوقات ممکن است از خودتان بپرسید که روزگار چه بر سر فرزند شما خواهد آورد و این بدان معناست که احتمالاً در مورد فرزندتان شرایطی وجود دارد که شما از آن راضی نیستید.
شما هر بار که از او درباره انجام تکالیف و وظایفش سوال می کنید با واکنش تند او مواجه شده و متهم به سختگیری و ارزش قائل نشدن به سلایق و علایق او می شوید. اما فارغ از اینکه ارتباط مثبت و سازنده ای با فرزندتان دارید یا خیر، وقتی حتی در مورد این مسائل نمی توان یک کلمه با بچه صحبت کرد، چگونه می توان وظایف او را به طور موثر به وی تبیین کرد؟ این سوال و دغدغه ای مهم در اکثر والدین است.
ما در این رابطه با چند متخصص تربیت نوجوانان و پزشکان صحبت کردیم که چکیده آن را ملاحظه خواهید نمود. مسائلی با این محوریت که چگونه می توان از جنگ و جدل در محیط خانه کاست و محیطی با آرامش و صلح بیشتر ساخت. البته همه آنها اعتقاد دارند که در صورت رعایت برخی از اصول، تربیت نوجوانان یک مسوولیت عذاب آور و پردردسر نخواهد بود.
خودتان را به جای آنها بگذارید
فرن وایس، مربی روابط والدین و فرزند می گوید :” خیلی از آنچه که ما با بچه هایمان انجام می دهیم، خواه ناخواه، یک نبرد برای کسب کنترل و قدرت است.” به خاطر بیاورید زمانی که شما خودتان یک نوجوان بودید، احتمالاً لحظاتی وجود داشت که شما احساس می کردید که جهان به کامتان نبوده و هیچ چیز برای شما مهم نیست و اصلاً هم به این که این افکار غیر معقول است، فکر نمی کردید. برای کمک راحت تر به نوجوانان، وایس پیشنهاد می کند هنگامی که می خواهیم مسئولیت های بیشتری را در قالب چیزهایی مانند کارهای خانه و مشق شب برای فرزندانمان در نظر بگیریم، رویکردمان را تغییر داده و خود را جای آنها بگذاریم.
او می گوید: “یکی از چیزهایی که من برای پدر و مادر پیشنهاد می کنم این است که، به جای اینکه بگوییم : شما این کار و آن کار را انجام بده، مشارکت آنان را به شکل یک روند ایجاد کنید. به جهت ایجاد انگیزش مشارکت، مخصوصاً زمانی که به آنها می گویید، من خودم تنهایی نمی توانم این کار را انجام دهم و یا نظر شما دراین باره خیلی برای من مهم است، از یک تاثیر روانی فوق العاده بهره مند خواهید شد.
بنابراین، فهرستی از همه کارهایی را که باید به تدریج به آنها بسپارید، تهیه کنید و به مرور آنها را تشویق به مشارکت نمایید. مهم نیست که چنین کاری مضحک، شگفت انگیز، غیر منطقی، غیر واقعی یا … به نظر می رسد، مهم این است که اگر آنها را در هر کاری که باید، بازی ندهید به شما خواهند گفت : اگر به نظر ما اهمیت نمی دهید، پس بار بعد انجام آن را نیز از ما نخواهید.”
با بازی دادن نوجوانان در این فرآیندها، شما ضرورت پذیرش مسوولیت در این امور را به آنها یاد می دهید که به نوبه خود باعث می شود که آنها بیشتر در فعالیت های روزمره خانواده مشارکت کنند.
بیشتر بخوانید: مسئولیت دادن به بچه ها از چه زمانی و چگونه است؟
روندا موسکوویتز، مدرس راهکارهای عملی در امور والدین معتقد است که تغییر نحوه صحبت کردن با فرزندان می تواند چشم انداز کلی شما را تغییر دهد. او می گوید: “هنگامی که والدین اراده کنند، کودک تغییر می کند. وقتی متوجه شدید چیزی اشتباه است، نقش شما در تغییر آن پررنگ تر از اوست و اگر حس کردید که رویه ای هرچند کوچک، خوب و مناسب است، توجه شما آن را ارزشمندتر می کند. در هر دو حالت نقطه نظر شما در چگونگی پیشبرد ادامه ماجرا، تاثیر اصلی را دارد.”
علاوه بر این، احساس ارزشمندی دادن به نوجوان شما به عنوان یک عضو مفید و نه بی مصرف در خانواده، می تواند به بهبود کلی سلامت روان او کمک کند و همچنین او را از مبارزاتی که ممکن است در زندگی آینده اش با آنها روبرو شود، آگاه سازد. باید دقت داشت که به طور کلی سلامت روانی نوجوانان در حال کاهش بوده و اختلالات اضطراب و افسردگی آنها در حال افزایش است.
البته دکتر ملاسیا دوتر، روانپزشک و نویسنده “چگونه بیماری نهادینه می شود”، توضیح می دهد : “شگفت آور است که بعضی از کودکان در عین ابتلا به این بیماری باز هم می خواهند به خانواده هایشان کمک کنند و حس مشارکت را دارند. در حقیقت، رابطه ای پیچیده بین داشتن انگیزه برای انجام چیزی و احساس خوب بودن و رضایتمندی وجود دارد. از یک طرف، ممکن است حتی هنگامی که یک نوجوان احساس می کند دوست داشته می شود، انگیزه ای برای همکاری نداشته باشد و از سوی دیگر، یک نوجوان دقیقاً به این دلیل که او را در کارها بازی نمی دهند، احساس شرم کرده و عزت نفسش لکه دار شود.”
اگر نوجوان شما به عنوان بخشی از خانواده، هنوز به اندازه کافی حس نزدیکی یا مشارکت ندارد، می تواند نشانه ای از این موضوع باشد که چیزی مهم به لحاظ ذهنی یا احساسی وجود دارد که او را آزار می دهد و ارزش آن را دارد که آن را رصد نموده و با کمک متخصصین رفع و رجوع کنید.
بگذارید طعم شکست را بچشند
در اینجا نقل قول معروفی وجود دارد که البته ما هیچوقت دوست نداریم آن را بشنویم، اما حقیقت دارد : تغییر زمان می برد. همه ما دوست داریم هر چیز را یک بار بگوئیم و نتیجه اش را در فرزندانمان ببینیم، بدون اینکه مجبور شویم پیگیری کنیم، اما شما باید بدانید و بپذیرید که واقعیت این است که تحول ممکن است حتی سالها طول بکشد.
متأسفانه، این ذهنیت تنها به یادگیری کارهای خانگی مانند تمیز کردن ظروف و یا شستن لباس محدود نمی شود. باید در نظر داشته باشید که مساله زمانبر بودن یادگیری نحوه صحیح امور در فرزندانتان ممکن است در انجام تکالیف، کار کردن با وسایل و یا حتی تمرین فوتبال نیز صادق باشد. اما برای بسیاری از والدین، غریزه طبیعی اینگونه است که به طور خودکار هر کاری که می توانیم انجام دهیم تا اطمینان حاصل کنیم بچه های ما موفق می شوند.
بارها و بارها، پدر و مادرانی که که در همه امور فرزندشان مداخله نموده و به اصطلاح کمک می کنند را دیده ایم. آنها به مدرسه می روند تا لباس ها، تکالیف و وسایل فراموش شده آنها را برایشان ببرند و تمام جنبه های زندگی نوجوان را اداره می کنند، بنابراین نوجوان هرگز عواقب ناشی از آماده نبودنش را تجربه نمی کند. اما واقعیت این است که والدین نمی توانند فرزند را تا دانشگاه یا شغل آینده شان همراهی کنند.
بیشتر بخوانید: ۸ رفتار والدین که موجب تقویت اعتماد به نفس نوجوانان می‌شود
وایس نیز می گوید هنگامی که او یک معلم مدرسه بود، والدین اظهار می کردند که اگر فرزندشان یک امتحان یا پروژه پیش رو داشت، به همراه فرزندانشان سخت تر مطالعه و کار می کرده اند. اما وایس توضیح می دهد که به جای اینکه خودتان را عذاب بدهید که تکالیف فرزندانتان عقب نیفتد، باید بدانید که این یک فرصت عالی برای فرزندانتان است تا عواقب ناشی از کارهایشان را احساس کنند. آنها باید یاد بگیرند که تمام اقدامات، از جمله بی مسوولیتی، با هزینه همراه است.
باید بدانید که فرزندان شما نیز اشتباه می کنند و نباید سعی کنید آنها را نجات دهید. برای بچه هایتان می تواند سالها طول بکشد تا کاری را درست انجام دهند. ما باید اجازه دهیم که آنها نتایج اقدامات خود را ببینند؛ زیرا اگر ما آنها را از فرصت تجربه عواقب کارهای خودشان محروم کنیم، هیچ وقت خود به خود چنین اتفاقی برایشان نخواهد افتاد. البته واقعاً سخت است که کودک را ناکام دیده و گاهی بگذاریم تا سقوط کنند، اما واقعیت این است که شکست بهترین معلم آنهاست.
اهمیت فعالیت و مسئولیت اجتماعی را بیان کنید
بخشی از آموزش نوجوانان در مورد چگونگی تبدیل شدن به یک بزرگسال مسئول، تزریق مفاهیم دلسوزی، همدلی و آگاهی اجتماعی به آنهاست که به آنها کمک می کند روابط بهتر و قوی تر را در جامعه ایجاد کنند. به هر حال آنها آیندگان ما هستند.
اما با توجه به مسائل اجتماعی بسیاری که در کانون توجه قرار دارند، مشکل است بدانید که از کجا باید شروع کنید. آلیشا پائول درمانگر و متخصص در این زمینه اظهار می کند که آموزش جوانان دربارۀ مسئولیتهای اجتماعی می تواند بسیار انرژی گیر باشد، به همین دلیل است که او می گوید در چارچوب توانتان شروع به کار کنید.
پائول والدین را تشویق می کند تا مشارکت اجتماعی را برای فرزندشان تشریح کنند. بنابراین، آگاهی از آنچه که در سطوح سیاسی محله تا کشور اتفاق می افتد، چه کسی در حال برگزاری انتخابات شورای شهر است، چه کسی برای شهردار کاندید شده و … مهم است و روی جامعه و مردم تاثیر می گذارد. پائول همچنین توصیه می کند که نوجوانان را به حضور در حوزه هایی که به آنها علاقه دارند، تشویق کنید چه کار در پناهگاه حیوانات باشد و چه در آشپزخانه.
با اینکه مسلماً هرگز زمان بهتری نسبت به نوجوانی برای تشویق نوجوانان جهت توجه به امور ملی و جهانی نیست، اما برخی از ویژگیها در توجه به این امور و افراد مطرح در این سطوح هم هست که ممکن است برای بچه های ما چندان هم خوشایند نباشد که البته طبیعی است.
پائول افزود: “من فکر می کنم که اگر بخواهیم روزی برای آگاهی اجتماعی بیشتر وقت بگذاریم، به دلیل جوی که هم اکنون در آن هستیم و اعمال سیاست های در حال گذاری که بر میلیون ها نفر تاثیر می گذارند، آن روز فرا رسیده است.”
بحث های بسیاری در مورد ارزش رسانه های اجتماعی وجود دارد که نوجوانان را از سراسر جهان به هم مرتبط می کنند. این رسانه ها می توانند تاثیر بسیار زیادی در آگاهی نوجوانان داشته باشند و والدین نیز می توانند آنها را در مسیر درست هدایت کنند.
بیشتر بخوانید: روش های آموزش استقلال مالی نوجوانان
نگاه به درون و حرکت به جلو
تا جایی که در اختیار والدین است، همه می خواهند بهترین کار را برای فرزندان خود انجام دهند. ما می خواهیم به آنها فرصت های استثنایی آموزشی ارائه نموده و آنها را برای پیشرفت در فعالیت های فوق العاده مانند ورزش و موسیقی آماده کنیم. ما می خواهیم آنها درس خوان، بافکر، دلسوز و با فرهنگ باشند؛ اما بالاتر از همه، ما می خواهیم آنها خوشحال باشند.
در حین اینکه شما نوجوان خود را هدایت می کنید، ناگزیر ناملایماتی نیز پیش خواهد آمد. ممکن است زمانی وجود داشته باشد که شما احساس کمبود و ضعف پیدا کنید و یا زمانی را دریابید که نوجوان احساس غرور می کند. شما چندین وجهه از خود و فرزندانتان را در طول این سفر مشاهده خواهید کرد: قدرت، فروتنی و بله، حتی حس مقابله با شما. اما زیبایی روابط این است که آنها می توانند در طول فراز و نشیب های زندگی انعطاف پذیر باشند. شما نیز می توانید با خود و فرزندانتان انعطاف پذیرتر و مهربان تر باشید و اینگونه بیشتر احتمال دارد که ارتباط شما در دوران بلوغ او نیز به شکل سازنده ادامه پیدا کند و شاید یک روز آنها از شما درباره تربیت فرزندشان راهنمایی بخواهند.
