یکی از آزارهای شایع و دردناک گزش حشرات در کودکان است. حشرات نیز از نظر انتقال بیماری بسیار اهمیت دارند و گزیدن آنها ممکن است سبب انتقال عامل بیماریهای مختلف گردد ولی هدف این مبحث فقط آزاری است که در نتیجه ی گزش به وجود می آید.
حشراتی مانند پشه ، کک ، شپش و حشرات دیگر که از خون انسان تغذیه می نمایند هنگام گزیدن مایع بزاقی خود را داخل پوست تزریق میکنند و برای تغذیه ی خود خون بدن را می مکند. بنابراین داخل شدن مایع بزاقی حشره در پوست باعث ایجاد خارش در محل گزش و برجستگی های کوچک می شود که ممکن است با خاراندن عفونت نماید.
برای جلوگیری از عفونت باید محل گزیدگی را با ماده ی ضدعفونی یا صابون شستشو دهید. برای رهایی از خارش محل گزیدگی خمیری از نشاسته و جوش شیرین تهیه نمایید و روی محل گزیدگی قرار دهید یا محلول طبی کالامین به محل گزیدگی بمالید.
در صورتی که گزیدگی متعدد باشد پزشک معمولا داروی آنتی هیستامین ( دیفن هیدرامین) تجویز میکند که اثر ضد خارش دارد.پدر و مادر میتوانند قبل از خوابیدن کودک یک قاشق از شربت آنتی هیستامین به او بدهند
گزش حشرات نسبتا خطرناک
گزش زنبورها ( زنبورعسل، زنبور قرمز و زنبور زرد) یا کنه و مورچه های سمی سبب میشود که کودک در محل گزیدگی احساس درد ، سوزش و تیر کشیدن کند و محل گزیدگی متورم گردد.گزیدن بعضی از سوسک ها سبب پیدایش تاول و گزیدن بعضی از عنکبوت ها ایجاد خونریزی در محل گزیدگی می نماید. شدت خارش و ورم محل گزیدگی و مدت زمانی که طول میکشد تا بهبود یابد بستگی به عوامل زیر دارد:
۱- نوع و مقدار سمی که آن حشره هنگام گزش در داخل پوست کودک تزریق کرده است.
۲- محل گزیدگی
۳- سن کودک و حساسیت بدن کودک نسبت به سم آن حشره
بیشتر بخوانید: راههای جلوگیری از خفگی کودک
اگر محل گزیدگی در اطراف چشم ، گوش ، انگشتان پا و دست یا ناحیه ی تناسلی باشد ورم شدیدی در محل گزیدگی به وجود می آید اگر محل گزیدگی دست و پا باشد ورم به هنگام شب زیادتر و صبح روز بعد کمتر خواهد شد.برعکس ورم محل گزیدگی ناحیه اطراف چشم در شب کمتر ولی صبح روز بعد زیادتر خواهد بود.
پدر و مادر نباید از پیدایش ورم محل گزیدگی و کم و زیاد شدن آن نگران باشند زیرا کم و زیاد شدن ورم دلیل بدتر شدن یا بروز خطر نیست.اگر محل گزیدگی در ناحیه ی پوست سر باشد غدد لنفاوی ناحیه ی پشت گوش و ناحیه ی پشت سر و گردن بزرگ و متورم می گردد.
چون این غدد مستقیما روی استخوان سر قرار دارد و نسج چربی زیر جلد و اطراف غدد کم است بنابراین موقعی که این غدد متورم می شود کاملا مشخص بوده و بزرگ جلوه می کند. بزرگ شدن و تورم این غدد بعد از گزیدن اهمیت ندارد و پدر و مادر نباید از بزرگ شدن این غدد نگران باشند.
سن کودک از نظر واکنش پوست بعد از گزش اهمیت دارد. در دوران شیرخواری گزیدگی معمولا واکنشی به وجود نخواهد آورد. بعد از دوران شیرخواری واکنش پوستی در محل گزیدگی به صورت واکنش تاخیری خواهد بود یعنی در محل گزیدگی برجستگی سفت به وجود می آید که به تدریج پررنگ می شود و پوست محل گزش پوسته ریزی پیدا میکند.
گزش حشرات در کودکان بزرگ تر واکنش سریع و هم واکنش تاخیری به وجود خواهد آورد. در سن بلوغ واکنش حساسیت ناشی از گزیدگی به صورت واکنش سریع خواهد بود یعنی بعد از گزیدن در محل گزیدگی ورم قرمزی که حدود مشخص دارد به وجود می آید و در وسط ورم و قرمزی ممکن است سوراخ محل گزش دیده شود ولی سوراخ مزبور به تدریج محو می گردد.
چه اقداماتی بعد از گزش حشرات در کودکان باید انجام داد؟
اگر بعد از گزیدن هنوز حشره در محل گزش وجود دارد والدین باید:
۱- با ناخن های انگشتان خود یا با موچین حشره را از محل گزش دور کنند. در بیشتر موارد این عمل مشکل است زیرا کودک بعد از گزیدن بالا و پایین پریده و فریاد میکشد ولی در هر حال این کار را باید انجام دهید.
۲- اگر خود حشره یا کیسه ی سم حشره در روی پوست وجود دارد بدون آن که به حشره یا به کیسه ی او فشار بیاورید و آن را له کنید آن را از محل گزش دور نمایید. اگر حشره له شود یا به کیسه ی سم او فشار وارد شود مقدار بیشتری سم داخل پوست کودک می گردد.
۳- برای کم کردن درد مقداری یخ روی محل گزیدگی قرار دهید یا کمپرس آب سرد کنید ( پارچه ی تمیزی را با آب سرد مرطوب کرده و روی محل گزیدگی قرار دهید) درد مزبور پس از چند دقیقه کمتر خواهد شد.
۴- برای جلوگیری از خارش گلوله ی پنبه را در محلول های نرم کننده ی کالامین که قبلا ذکر شد خیس کرده و روی محل گزیدگی بگذارید.
۵- اگر محل گزیدگی ورم و خارش شدید دارد چون داروهای آنتی هیستامین خوراکی ورم و خارش را کمتر میکند میتوانید شربت آنتی هیستامین به کودک بدهید. مالیدن پمادهای کورتیکواستروئید به محل گزش خارش گزیدگی را کم میکند.
بیشتر بخوانید: راههای جلوگیری از خفگی کودک
در بعضی از مواقع هنگامی که سم حشرات با پوست بدن تماس پیدا میکند در محل تماس تاول ایجاد میشود و کودک سوزش شدیدی در محل تاول احساس خواهد کرد. در چنین شرایطی مالیدن محلول آمونیاک به محل تاول سبب خنثی شدن مایع تاول و مالیدن پماد کورتیکواستروئید درد و سوزش را کاهش خواهد داد.
واکنش های حساسیت شدید بعد از گزش حشرات
سم حشرات مخلوطی از مواد مختلف حساس کننده می باشد. بدن بعضی از کودکان نسبت به مواد مزبور که به هنگام گزش داخل بدن میشود حساس میگردد و در نتیجه بعد از داخل شدن سم واکنش شدید عمومی در بدن ، بی حالی و سستی ، انقباض برونش ها و حالت خس خس ، احساس گرفتگی ناحیه ی گلو و بالاخره به صورت شوک ظاهر شود.
اگر یکی از علائم فوق بعد از گزش در کودک ظاهر شود پدر و مادر باید بلافاصله کودک را به اورژانس برسانند. در چنین مواردی چون واکنش حساسیت شدید در کودک به وجود آمده است اگر بار دیگر کودک به وسیله ی همان حشره گزیده شود واکنش شدیدتر خواهد بود. واکنش های حساسیت پوست ممکن است بعد از گزش حشرات به شکل کهیر و به صورت دانه های برجسته ظاهر شود.
