تاثیرات مخرب استرس امتحانات بر سلامت روان دانش آموزان

ارزیابی وضعیت استرس بچه های مدرسه ای که متاثر از امتحانات و جو مدرسه ایجاد می شود، همواره یکی از سوژه های متداول تحقیق برای محققان این حیطه بوده است. نتایج زیر حاصل یکی از تحقیقات نشریه گاردین است که تاثیرات مخرب استرس امتحانات را بر سلامت روان دانش آموزان نشان می دهد.

طی این مطالعه ۸ نفر از هر ۱۰ نفر بچه های مدرسه می گویند که ترس از شکست در آزمون ها و ناکامی در کسب موفقیت تحصیلی و استرس برای آنها منجر به افزایش مشکلات روانی و تاثیرات مخرب بر سلامت روان به خصوص در ایام امتحانات شده است.

در نظرسنجی از دانش آموزان مدارس ابتدایی که در امتحانات شرکت کرده بودند، به نوعی در اکثر موارد، ترس و اضطراب در طول زمان امتحان و برخی از ناراحتی ها و حملات هراس، دیده شده بود.

بیش از ۸ نفر از هر ۱۰ کودک (۸۲ درصد) از بچه های مدارس ابتدایی که در این نظرسنجی شرکت داشتند، در طول دوره امتحانات، افزایش مشکلات روانی را در میان دانش آموزان ابتدایی گزارش کردند و حتی یک کودک گفته است که تمام مژه هایش به علت استرس ریخته است.

البته این نظرسنجی بیشتر با هدف ارزیابی تاثیر امتحانات ورودی و کلیدی بر روی بچه ها انجام شده است. در راستای انجام اقدامات مسئولیت پذیرانه در مدرسه، نتایج این هشدار را می دهد که این مکانیسم ارزیابی باعث تضعیف آموزش و یادگیری در مدارس ابتدایی می شود.

همچنین بر سلامتی هر دوی دانش آموز و معلم تأثیر می گذارد که به طور جدی سبک های سنتی ارزیابی و امتحانات را به چالش می کشد.

در حالی که بسیاری از کودکان نیز تحت تاثیر این مسائل نیستند، اما بررسی ۱۲۰۰ دانش آموز از سوی یک مرکز پشتیبانی نشان داد که در کل استرس، اضطراب و حملات هراس در بیش از سه چهارم (۷۸%) بچه های سال اول و دوم مدرسه دیده شده است. در مورد بچه های بزرگتر نیز این آمار مشابه است و از سال ۲۰۱۴ ترس از شکست تحصیلی (۷۶%) و افسردگی (۵۵%) در میان دانش آموزان دیده شده است.

کودکان خیلی بیشتر از این حیث آسیب می بینند زیرا توانایی مدیریت و غلبه بر تنش را ندارند. لذا ما باید حمایت بیشتری به ویژه در زمان امتحانات، از دانش آموزانمان داشته باشیم.

خیلی از دست اندرکاران معتقدند که اینگونه ما توانایی های کودک را به خاطر استرس از بین می بریم و همچنین به عزت نفس بسیاری از دانش آموزان آسیب وارد می کنیم.

سیستم ارزیابی فعلی فشار زیادی را روی کودکان وارد می کند که منجر به اضطراب و مشکلات در سلامت روانی آنها می شود.

معلمین کودکان سنین ۷ تا ۱۱ ساله نیز نسبت به سلامت روان بیش از چهار نفر از هر پنج نفر (۸۱%) از دانش آموزانشان ابراز نگرانی کرده اند.

بیش از دو سوم (۶۸%) معلم ها اعتقاد داشتند که ارزیابی به سبک امتحان تأثیر منفی بر سلامت روحی و روانی کودکان داشته است.

بیش از نه نفر از ۱۰ نفر (۹۴%) از کسانی که در این نظرسنجی شرکت کردند اظهار داشتند که سیستم فعلی آموزش، دانش آموزان را در معرض فشار زیادی قرار می دهد. با این حال بیش از یک چهارم (۲۷%) فکر می کردند که امتحانات بزرگترین عامل فشار بوده و تقریباً ۴ نفر از هر ۱۰ نفر معلم (حدود ۳۷%) رسانه های اجتماعی را  بیشترین عامل فشار بر دانش آموزان دانسته اند.

این گزارش توصیه می کند که استفاده از آزمونهای ورودی به عنوان یک معیار پذیرش باید متوقف شده و پیشنهاد می کند که از رویکردهای درازمدت مانند میانگین نمرات سه ساله پایانی استفاده شده و فشار وارده به معلمان و دانش آموزان را کاهش داد.

نیل کارمایکل رئیس کمیته آموزش و پرورش انگلیس اظهار داشت که بسیاری از اثرات منفی ارزیابی در مدارس ابتدایی ناشی از استفاده از آزمون به جای سیستم خود ارزیابی است.

ضمن اینکه امتحان محور بودن و آثار بالقوه ناشی از آن منجر به برجسته شدن زبان و ریاضی و کمرنگ شدن سایر موضوعات مانند علوم تجربی، علوم انسانی و هنر شده است.

وی گفت: “درست است که ارزیابی عملکرد مدارس شاخصه ای برای رتبه بندی آنهاست، اما دولت باید به معلمان کمک کند تا در درازمدت بتوانند یک برنامه آموزشی گسترده، متعادل و مناسب برای کودکان مدارس ابتدایی ارائه دهند”.

این کمیته همچنین از اداره آموزش و پرورش انتقاد کرد که بیش از تربیت و پرورش بچه ها سعی می کنند آنها را با استرس و فشار زیاد صرفاً برای امتحانات و کنکورها آماده کنند.

به همین دلیل در اکثر کشورهای پیشرفته هم اکنون رویکردی برای جایگزینی سیستم های امتحان محور با سیستم های ارزیابی بلندمدت طراحی و اجرا شده است، زیرا به غیر از بحث استرس خیلی از کودکان نمی توانند توانمندی هایشان را در امتحان نشان دهند.

بعضی از والدین تاثیر نگرانی های فرزندانشان را در قالب اختلال هایی مانند سندرم نرمی مفاصل (HSD) گزارش کرده اند. HSD با اضطراب و خستگی مزمن مرتبط است و افزایش فشار روانی آن را تشدید می کند.

سوزانا بلمی یکی از مشاوران آموزشی در شرق انگلستان گفت: ” سرگرم کنندگی و خلاقیت نیز در این نوع آموزش از بین رفته است و در حال حاضر لازم است که یک برنامه جامع آموزشی دانش محور تدوین شود”.

در حالی که فشارها و عوامل تنش زا در کودکان امروز گسترده بوده و محدود به مشکلات مربوط به مدارس نیست، نقش تحقیق در این زمینه پررنگ تر از هر زمان دیگری است.

عوارض و تاثیرات مخرب استرس امتحانات

به طور خلاصه عوارض جانبی امتحانات را بر اساس اظهارات معلمان و دانش آموزان می توان اینگونه بیان کرد:۱۰

•  ریختن مژه ها به دلیل استرس
• افت فشار در طول امتحان
• بی خوابی
• اضطراب
• ترس از شکست علمی و تحصیلی
• عزت نفس پایین
• افسردگی