والدین میتوانند برای درمان استرس کودکان از توصیههای زیر کمک بگیرند. گاهی اوقات، فقط صحبت کردن و گوش دادن به مشکلات، به رفع و کاهش استرس و اضطراب کودکان کمک میکند. در این مواقع «حرف زدن» تنها چیزی است که برای حل مشکل لازم است. بعد از آن سعی کنید احساس بهتری داشته باشید و مشکل را بیش از حد بزرگ نکنید.
درمان استرس کودکان
۱-با کودک حرف بزنید. وقتی احساس میکنید کودکتان با مشکلی روبهروست، با او حرف بزنید. سعی کنید احساس ناخوشایند او را به زبان بیاورید و درمورد آن صحبت کنید.
مثلا بگویید: «بهنظر میاد هنوز از اتفاقی که توی زمینِ بازی افتاده ناراحتی عزیزم.» نباید کودک را متهم کنید. به هیچ عنوان نگویید: «هنوز ناراحتی؟ حالا مگه چی شده!» کودک را مقصر ندانید. با او همدردی کنید و نشان بدهید که به کودک خود توجه میکنید و میخواهید درمورد مشکلش بیشتر بدانید.
۲-به حرف های کودکتان گوش بدهید. از کودک خود بپرسید که مشکلش چیست؟ به دقت به صحبت هایش گوش بدهید و علاقه، حوصله و توجه به خرج بدهید. از قضاوت کردن، مقصر دانستن و نصیحت کردن کودکتان بپرهیزید.
تنها کاری که باید بکنید این است که به حرفها و احساسات کودکتان گوش بدهید. سعی کنید با پرسیدن سوالات مختلف، تمام قضیه را بفهمید.
مثلا در خلال صحبتهایش از او بپرسید: «خب، بعدش چی شد؟» و سؤالاتی از این قبیل. برای حل مشکلات فرزندتان وقت بگذارید. احساسات خود را بروز بدهید و نسبت به مشکلی که کودکتان تجربه میکند، واکنش نشان بدهید.
مثلا میتوانید بگویید: «میدونم که چقدر برات سخت و ناراحتکننده بوده عزیزم» یا به او بگویید حق دارد از اینکه دوستانش او را به بازی راه ندادهاند، ناراحت باشد و این حرکت آنها بیانصافی بوده است.
این جملات نشان میدهد که احساس کودک را میفهمید و به او توجه دارید. ابراز احساسات باعث میشود که کودک، حمایت شما را درک کند. این نکته خصوصا زمانی که کودکان دچار استرس هستند، بسیار مهم است.
۳-احساس کودک را با کلمات بیان کنید. بسیاری از کودکان خردسال، نمیتوانند احساساتشان را با کلمات بیان کنند. اگر کودک شما عصبانی یا نا امید و ناراحت است، از این واژهها در وصف حال او استفاده کنید تا او هم این واژگان را یاد بگیرد.
بیان احساسات در قالب کلمات، موجب میشود کودک حالات احساسی خود را بشناسد و آنها را درک کند. کودکانی که میتوانند احساسات خود را در قالب کلمات ابراز کنند، دیرتر عصبانی میشوند و برای ابراز عصبانیت و ناراحتی خود از واژهها کمک میگیرند.
۴-مشکل را بزرگ نکنید. گاهی اوقات، فقط صحبت کردن و گوش دادن به مشکلات، به درمان استرس کودکان کمک میکند. در این مواقع «حرف زدن» تنها چیزی است که برای حل مشکل لازم است. بعد از آن سعی کنید احساس بهتری داشته باشید و مشکل را بیش از حد بزرگ نکنید.
۵-عامل استرس را محدود کنید. اگر موقعیتهای ویژه ای باعث ایجاد استرس شدهاند، در صورت امکان سعی کنید آن موقعیت ها را محدود کنید. مثلا اگر کلاس های فوق برنامه یا فعالیتهای بعد از مدرسه کودکتان زیاد است و فشار آنها باعث استرس در او میشود، میتوانید این فعالیتها را محدود کنید تا فرزندتان زمان و انرژی بیشتری در اختیار داشته باشد.
۶-حامی و همراه کودکتان باشید. گاهی کودکان دوست ندارند درمورد مسائل و مشکلاتشان صحبت کنند. در اینگونه مواقع طوری رفتار کنید که او مطمئن باشد هر زمان که میل به حرف زدن پیدا کند، شما از او حمایت خواهید کرد.
زمانی که کودکان مایل به صحبت کردن نیستند، به حمایت نیاز دارند و انتظار دارند که والدینشان آنها را تنها نگذارند.
پس اگر میبینید که کودکتان استرس دارد، سرحال نیست یا روز بدی داشته است و درمورد آن حرف نمیزند، برنامه ای ترتیب بدهید و در کنارش باشید. با هم قدم بزنید، فیلم ببینید، کیک و شیرینی بپزید یا بازی های شاد و ساده انجام بدهید.
حضور شما تاثیر فوق العادهای روی او دارد و باور کنید احساس خوشایندی را در هر دوی شما بهوجود میآورد.
۷-صبور باشید. دیدن ناراحتی و استرس کودک، همیشه برای پدرها و مادرها ناخوشایند است، اما برای حل درمان و کاهش استرس کودکان باید مقاومت و تلاش کنید.
۸-مهارت حل مسئله را در کودک خود تقویت کنید. کودک خود را طوری تربیت کنید که بتواند در فراز و نشیبهای زندگی، واکنشهای درستی داشته باشد. هر وقت لازم بود کودک را آرام کنید و او را به تلاش برای رفع مشکل تشویق کنید. به جای اینکه خودتان بار تمام مشکلات و مسائل کودک را به دوش بکشید، آهسته و پیوسته او را در مسیر رشد و حل مسئله قرار بدهید.
والدین نمیتوانند تمام مشکلاتی را که فرزندشان با آنها مواجه میشود رفع کنند، اما با تربیت و آموزش درست و بهکارگیری تکنیکهای حل مساله، میتوانند مدیریت استرس را به کودکان خود بیاموزند.
۹-در خانه فضایی آرام، امن و قابلاعتماد ایجاد کنید. روال و رفتارهای روزمره در خانه میتوانند آرامشبخش باشند، مثلا وقتی همه اعضای خانواده با هم فیلم تماشا میکنند یا شام میخورند، استرس در کودکان کاهش مییابد.
کودکان از رفتارهای شما الگو میگیرند، پس سعی کنید استرس خودتان را درست مدیریت کنید و الگوی خوبی باشید.
۱۰-درمورد برنامههای تلویزیونی، انتخابها و بازیهای کودکتان وسواس بهخرج دهید. حواستان باشد که او چه میبیند و چه میخواند. اخبار یا برنامه های خشونتآمیز و بعضی از بازیها باعث ایجاد استرس در کودکان میشوند؛ در مورد تغییرات احتمالی در خانواده با کودک خود صحبت کنید، مثلا او را از نقل مکان، تغییر شغلتان و … باخبر کنید؛
۱۱-مهارت گوش دادن را یاد بگیرید. بدون نکوهش و نقد به حرف کودک گوش بدهید و سعی نکنید سریعا اقدامی برای حل مشکل از خود نشان بدهید. در عوض به کودک کمک کنید تا دریابد چه چیزی او را ناراحت کرده است و راه حل چیست؛ به کودک خود کمک کنید تا به ارزشهایش واقف بشود.
۱۲-کودکان خود را تشویق کنید. تنبیه کودکان اثرات نامطلوبی بهدنبال دارد، به جای آن به تشویق کودکان خود بپردازید و به آنها محبت کنید. کودک را به انجام فعالیتهایی که میتواند در آنها موفق شود، تشویق کنید.
۱۳-فرصت انتخاب کردن، مدیریت و کنترل بعضی از امور زندگی را برای کودکتان فراهم کنید. کودک شما هرچه بیشتر احساس کنترل بر شرایط را داشته باشد، در مواجهه با مشکلات و استرسها بهتر عمل خواهد کرد.
۱۴-کودک را به انجام ورزش و فعالیتهای بدنی تشویق کنید.
۱۵-استرس و مشکلات حلنشده کودک را تشخیص بدهید. اگر علائم استرس در کودکان از بین نرود یا کاهش پیدا نکند، باید با مشاور و متخصص برای درمان استرس کودکان صحبت کنید.