این حالات کودک برای شما آشنا هستند: گونه های گرم و قرمز و زمانی که به اصطلاح آنها می خواهند آب شده و به زمین فرو بروند. این احساس خجالت کودکان برای شما والدین نیز خوشایند نیست و نمی خواهید آنها را در این موقعیت ببینید.
اما واقعیت این است که این احساسات عادی بوده و برای همه اتفاق می افتند.
دکتر لارنس کوهن روانشناس، دکترای علوم انسانی و نویسنده کتاب ” چگونه والدینی خوب باشیم؟” می گوید: ” در حدود ۴ یا ۵ سالگی، جهان در ذهن بچه ها به مرور بسیط تر شده و آگاهی از آن نیز به تدریج افزایش می یاید.
آنها هم اکنون مفاهیم نگاه های معنادار، سخنان کنایه آمیز، آزار دیدن، مورد اشاره و طعنه دیگران قرار گرفتن و از دید آنها نقص داشتن را بهتر درک می کنند.
بخشی از این اتفاق به دلیل پروسه طبیعی این رشد و تکامل است و بخشی دیگر نیز به این دلیل است که در محیط مدرسه آنها تعامل بیشتری با همسالان خود دارند و سطح آگاهی شان ارتقاء می یابد”.
در این سنین وجدان درونی نیز در کودکان شکل می گیرد. هنگامی که بچه ها کوچک تر هستند، وجدان آنها به عنوان مرجع قضاوت خودشان بیشتر خارجی است، به این معنا که همانند حیوانات به طور غریزی صرفاً با عکس العمل های دیگران اعم از ستایش یا سرزنش خودشان را قضاوت می کنند. اما در طول سال های مدرسه وجدان درونی آنها نیز به تدریج بیدار می شود.
بتسی براون نویسنده کودکان نیز می گوید که در قبال اتفاقاتی که برای کودک می افتد و باعث احساس شرم او می شود والدین باید رفتاری میانه رو داشته باشند.
به این معنا که نه باید قضیه را بزرگ و خجالت آور جلوه دهند و نه باید از کودک بخواهند که کلاً پس از بروز این اتفاقات بی تفاوت باشد .
مثلاً اگر کودک شما گفت که من امروز خم شدم و شلوار من پاره شد، بگویید: در اثر این اتفاق باید خیلی تحت فشار قرار گرفته باشی و از او بپرسید چگونه قضیه را مدیریت کرده و به او اجازه دهید تا در مورد آن صحبت کند.
اگر فرزندتان به شما می گوید که نمی خواهد به مدرسه بازگردد زیرا همه به او خواهند خندید، به او بگویید که درک می کنید که چرا او این احساس را دارد.
بیشتر بخوانید: درمان کودک خجالتی با چند روش ساده
کوهن می گوید: “می توانید بگویید نرفتن به مدرسه نمی تواند یک راه حل عملی باشد، اما من می توانم حال تو را درک کنم. ما باید با هم راه حلی پیدا کنیم”.
یک راه عالی برای نشان دادن درجه درک خودتان این است که داستان خجالت های خود را بگویید. تاکید کنید که چقدر برایتان سخت بود (البته نه اینکه خیلی وحشتناک بود).
براون می گوید اعتراف کنید که اوایل چقدر بد با موضوع برخورد کرده اید، زیرا این کار می تواند به او کمک کند تا متوجه شود که تنها او اینگونه نیست.
براون و کوهن راهنمایی های بیشتری را برای کمک به فرزندتان در شش موقعیت شایع و شرم آور برای شما ذکر کرده اند.
۱) خروج باد در ملا عام
باد در دادن، عطسه، سکسکه و یا حتی سرفه در کلاس، سناریوهای رایج احساس شرمندگی برای بچه های مدرسه ای هستند. در این لحظات دردناک که کودک در مدرسه احساس خجالت می کند شما نیز کنترلی بر آنها ندارید.
به او متذکر شوید که چنین اتفاقی برای همه رخ می دهد. چیز دیگری که بد نیست به بچه ها بگویید این است که دلیل خنده هم کلاسی های او این است آنها گاهی فراموش می کنند که این اتفاق برای آنها نیز خواهد افتاد.
اگر در کنار شما این اتفاق افتاد به او نخندید و به او چیزی شبیه این بگویید که به خاطر لوبیای شام بوده و چیز مهمی نیست. اگر بچه هنوز اذیت می شود سعی کنید ذهن او را منحرف کنید، اما تظاهر نکنید که گویا اتفاقی نیفتاده است.
۲) مسخره شدن در حال انگشت در بینی کردن
وقتی که همکلاسی ها، فرزند شما را به این دلیل مورد استهزا قرار می دهند، آنچه آنها را تحریک به این کار می کند رفتار خارج از عرف کودک شماست.
بهترین کار این است که به فرزندتان بگویید که سریع از این عمل دست بکشد. بهترین راه اجتناب از خجالت در این مورد این است که کودکان قوانین اجتماعی را یاد بگیرند.
کوهن می گوید: “کودکان به طرز حیرت انگیزی نسبت به شدت احساس خجالت متفاوت هستند و بهترین حالت این است که در حد وسط باشند. آن ها نباید خود را آزار دهند و البته نباید هم بی تفاوت باشند”.
۳) مدل بد موها
این مورد مخصوصاً برای دخترها چالش برانگیزتر است. به کودکانتان یاد دهید که در عین اینکه به تمیزی و زیبایی خود اهمیت می دهند، نباید روی سلیقه دیگران نسبت به خود حساس باشند. کار آنها شکیل بودن است و نه مدل دلخواه دیگران را درست کردن.
بیشتر بخوانید: هنگام خجالت کشیدن کودک چه عکس العملی نشان دهیم؟
۴) گل به خودی زدن
پس از این اتفاق او احساس خجالت را با گناه مخلوط می کند تا هم تیمی هایش را برای پذیرش اشتباهش متقاعد کند. براون می گوید که در این مورد نیز باید به او توضیح دهید که تاوان عمل سهوی را باید پذیرفت ولی نباید خود را سرزنش کرد. این اتفاق نیز ممکن است برای هر کسی رخ دهد.
۵) ارتودنسی دندان
اگر فرزند شما می گوید که همکلاسی هایش او را به این دلیل مسخره می کنند، قضیه را بی اهمیت جلوه ندهید.
این خیلی آسان است که بگوییم شما زیبا هستید و به آنها گوش نکنید. اما کوهن می گوید که اگرچه شما در حال تلاش برای دوست داشتن بیشتر و دلداری دادن به او هستید، اما اینگونه ناخواسته احساسات او را لکه دار می کنید، زیرا او نمی تواند این مساله را نادیده بگیرد.
این بسیار مفید است که بگوییم:” شما می دانید که من فکر می کنم تو زیبا هستی، اما من می دانم که این کار بچه ها هم به تو حس بدی می دهد”.
به او اطلاع دهید که واکنش دوستان او لزوماً همیشه بیانگر نظر کلی آنها نسبت به او نبوده و باید صبورتر باشد.
۶) گریه در مقابل همکلاسی ها
اشک ریختن در مدرسه برای بچه ها سخت است زیرا آنها نمی خواهند برچسب بچه بودن بخورند.
کوهن می گوید: ” به نظر می رسد که در این مورد پسرها قوی تر از دختران هستند. اما به هر حال او توصیه می کند که با کودک خود درباره احساساتش صحبت کنید.
به او اجازه دهید بداند که احساساتش ارزشمند هستند و او شاید واقعاً نیاز داشته باشد که گریه کند، اما گاهی ممکن است بتواند راه دیگری برای ابراز احساسات خود پیدا کند”.
بیشتر بخوانید:
