شما احتمالاً در مورد روش مونتسوری ، یک نظریه آموزشی جایگزین روشهای سنتی با میلیون ها پیرو در سراسر جهان، چیزهایی شنیده اید. هنگامی که صحبت از روش های آموزشی به میان می آید، همیشه بهترین انتخاب برای کودک شما است زیرا اطلاعات و مسائل زیادی در مورد مدارس، روش ها، نظریه ها و دانش پژوهان حیطه آنها وجود دارد. در زیر مهمترین چیزهایی که در مورد این روش قبل از تصمیم گیری در مورد اینکه آیا می خواهید آن را اعمال کنید یا خیر، باید بدانید، ذکر شده است.
۱- ماریا مونتسوری چه کسی بود؟
دکتر ماریا مونتسوری (۱۸۷۰-۱۹۵۲) تمام عمر خود را صرف درک چگونگی و چرایی یادگیری کودکان نمود. پس از گرفتن مدرک پزشکی او شروع به کار با کودکان با نیازهای ویژه کرد و این زمانی بود که متوجه شد که استفاده از روش های آموزشی مناسب می تواند به این بچه ها کمک کند تا سلامت جسمی و روانی آنها بهبود یابد. او متوجه شد که این بچه ها از دست خود برای یادگیری در محیط، بیشتر استفاده می کنند. هسته تئوری او این است که استفاده از دست ها و حواس (لمس کردن، بوییدن، شنیدن، دیدن و مزه کردن) منجر به رشد فکری می شود، زیرا این شیوه ای است که بچه ها با آن درباره جهان یاد می گیرند. او از دانش و تجربیات به دست آمده خود، برای توسعه تئوری فوق بهره برد.
پس از چندین سال کار با کودکان استثنائی، مونتسوری تصمیم به استفاده از روش های آموزشی خود برای بچه های عادی گرفت. نتایج به همان اندازه موفقیت آمیز بود و او ثابت کرد همه کودکان قادر به دستیابی به یادگیری خود کار و مستقل هستند. اینها، به نوبه خود، به اصول کلیدی روش مونتسوری تبدیل شدند.
نتایج تحقیقات او در سال ۱۹۱۲ به زبان انگلیسی منتشر شد. این کتاب سریعاً گسترش یافت و بسیاری از مدارس مونتسوری در کشورهای مختلف جهان تاسیس شدند. به رغم برخی انتقادات از سوی روانشناسان دیگر، به ویژه ویلیام کیلپاتریک، که او را متهم به استفاده از نظریه های روان شناسان قدیم کرده بود، روش مونتسوری به عنوان یک رویکرد انقلابی در یادگیری کودکان تلقی می شود. در حال حاضر، یک قرن پس از معرفی این روش، ایده های آن هنوز هم قوی و در میان والدین و معلمین، محبوب است.
۲- اصول کلیدی روش مونتسوری چیست؟
اصول اصلی در مورد روش مونتسوری عبارتند از:
استقلال: ماریا مونتسوری گفت که یک معلم یا پدر و مادر نباید به کودک در انجام کار کمک کنند بکند، بلکه او باید فرصتی در اختیار داشته باشد تا موفقیت را خودش به ارمغان بیاورد. انجام کارها به تنهایی باعث افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس می شود.
نظارت: مشاهده کودک به پدر و مادر کمک می کند تا نیازهای کودک را بفهمند.
دنبال کردن کودک: این اصل نشان می دهد که با دنبال کردن فرزند به نحوی غیرمستقیم، والدین یا معلم می توانند در مورد نیازهای کودک آگاهی کسب کرده و فرصت هایی برای یادگیری و توسعه فراهم کنند (اگر کودک می خواهد رشد کند، والدین یا معلم باید فرصتی برای رشد ایمن فراهم کنند). بزرگسال نباید در فرایند یادگیری یا بازی کودک دخالت کند، مگر اینکه کار کودکتان مخرب باشد و بتواند به خود یا دیگران صدمه بزند.
اصلاح کودک: هنگامی که کودک اشتباه کرد، اشتباه را با تشخیص و کمک به کودک برای متوجه شدنش اصلاح کنید، نه با اشاره واضح و بالا بردن صدا، زیرا این می تواند منجر به ترس از شکست شود.
محیط آماده شده: کلاس های درس و اتاق های بازی باید برای بچه ها ایمن، مجهز و آماده باشند تا بچه ها بتوانند آزادانه در آنها حرکت و انتخاب کنند. محیط یادگیری باید زیبا و جذاب باشد تا بچه ها بتوانند در فعالیت های مختلف مطابق میلشان شرکت کنند. بر طبق نظریه مونتسوری، رشد کودک بستگی مستقیم به محیط زیست او دارد و والدین بخشی از این محیط هستند.
ذهن جذاب: بچه های کوچک برای یادگیری به درس ها نیاز ندارند، آنها با کشف محیط، بخشی از اطلاعات را جذب کرده و ناخودآگاه یاد می گیرند. به همین دلیل محیط زیست باید مثبت باشد و به خوبی برای آموزش بهتر فراهم شده باشد.
مقاطع حساس: مونتسوری معتقد بود که رشد بهینه هر کودک شامل دوره های حساس زمانی است که کودک می تواند مهارت های خاصی را در آن مقاطع، آسان تر یاد بگیرد. دوره و زمان بندی دوره های حساس برای هر کودک متفاوت است. نقش والدین یا معلم این است که این حساسیت را متوجه شویم و فرصتی برای یادگیری موفق فراهم کنیم.
بدون رقابت: مونتسوری معتقد است که رقابت (مثلاً در نمرات) مانع یادگیری می شود زیرا لذت را کاهش می دهد. او اعتقاد دارد که کودکان نمی توانند با یکدیگر مقایسه شوند. هر کودک باید پیشرفت و رشد خودش را مشاهده کند. در این راستا او کودکان را به چالش های مختلف اجتماعی و علمی تشویق می کرد.
۳- آیا می توان روش مونتسوری را در خانه اعمال کرد؟
بله، استفاده از روش مونتسوری در خانه بسیار ساده تر از تصور شما است. کودکان از مشاهدات یاد می گیرند، بنابراین زیاد توضیح ندهید، فقط اجازه دهید کودک متوجه آنچه انجام می دهید، باشد و نتیجه گیری های خود را انجام دهد. هنگام ارائه یک فعالیت جدید سعی کنید کارها را کندتر از آنچه که همواره انجام می دهید انجام دهید، به طوری که بچه شما بتواند بر روی اهداف فعالیت شما آسان ترتمرکز کند. همیشه اجازه دهید فرزندتان فعالیت را خودش تجربه کند.
برخی فعالیت های مورد تایید مونتسوری که می تواند به راحتی در خانه توسط فرزندان انجام شود، عبارتند از:
۱- شانه زدن موها
۲- مسواک زدن دندان ها
۳- آب دادن به گل ها
۴- تا کردن لباس ها
۵- چیدن میز
۶- پاک کردن میز
۷- آشپزی ساده
همچنین اطمینان حاصل کنید که بچه شما دارای تعدادی اسباب بازی های آموزشی امن برای انتخاب است. شما لازم نیست که برای بچه، انبوهی از اسباب بازی فراهم کنید، فقط چند اسباب بازی ولی مطمئن کافی است.اطمینان حاصل کنید که کودک دارای آزادی عمل و همچنین آزادی انتخاب است. از دوستان فرزند خود برای آمدن به خانه دعوت کنید و آنها را در راه اندازی فعالیت های جالب مختلف یاری نمایید. کودکان با همسالان و دوستان خود بهترین ها را می آموزند.
۴- در مورد روش مونتسوری و معایب آن بیشتر بدانیم :
به عنوان یک روش آموزشی، این روش دارای معایب خاص خود نیز هست. پس باید بدانیم روش آموزشی مونته سوری چیست؟ هنگام استفاده از این روش، باید به خاطر داشته باشید که تدوین آن، متعلق به یک صد سال پیش بوده و بعضی از اصول آن اکنون منسوخ شده اند. به عنوان مثال، مونتسوری در مورد گرفتن کودک از سینه و استقلال او در سن ۶ ماهگی نوشت، اما اکنون همه سازمان های بهداشت جهانی برای ادامه بیشتر تغذیه با شیر مادر صحبت می کنند.
همچنین محیط مونتسوری فاقد ساختار و دستورالعمل است، در حالیکه بعضی از کودکان در محیط های ساختاری بیشتر و بیشتر هدایت می شوند. به همین ترتیب، عدم تکامل در کلاس، زمانی که کودک وارد یک محیط رقابتی تر شود، ممکن است منجر به ایجاد مشکلات خاصی شود. علاوه بر این، بعضی از بچه ها نیاز به نظم بیشتر نسبت به دیگران دارند، بنابراین انگیزه اجباری، نسبت به انگیزه ذاتی، برایشان کاراتر است.
به علاوه، روش مونتسوری کار فردی را تجویز می کند که منجر به کاهش تعامل اجتماعی با دیگر بچه ها در کلاس می شود.
۵- افراد معروفی که به روش مونتسوری تحصیل کرده اند، کدامند؟
“مونتسوری لذت کشف را به من آموخت … این نشان داد که شما می توانید با کارهای ساده مانند بازی با بلوک، علاقه مند به نظریه های بسیار پیچیده، مانند نظریه فیثاغورث شوید. برای یادگیری، همه چیز به خود شما بستگی دارد، نه یک معلم که چیزهایی را برای شما توضیح دهد“
ویل رایت، طراح مشهور بازی های کامپیوتری و طراح اصلی The Sims
در میان افراد معروف دانش آموخته با این روش، می توانیم از ویلیام و هری پرینس، لری پیج و سرگی برین بنیانگذاران گوگل ، جف بزوس بنیانگذار آمازون، گابریل گارسیا مارکز برنده جایزه نوبل ادبیات، بیل گیتس بنیانگذار مایکروسافت و بسیاری دیگر را نام ببریم.
“من اعتقاد دارم که روشی بهتر از مونتسوری برای درک و احساس زیبایی های جهان و بیداری حس کنجکاوی در مورد اسرار زندگی، وجود ندارد.” گابریل گارسیا مارکز
