هدف از تکالیف منزل این است که آنچه در طول روز در مدرسه آموخته‌شده، در ذهن دانش‌آموز تقویت شود و به یاد سپرده شود. همچنین، کودک بیاموزد که چگونه به‌تنهایی و بدون کمک مستقیم معلم، مسئله‌ای را حل کند یا سؤالی را پاسخ دهد. و مهم‌تر اینکه کودک بتواند فرصت‌هایش را زمان‌بندی کند و همچنین، زمانی را انجام تکالیف شب اختصاص دهد و احساس مسئولیت را بیاموزد. این کار به انگیزه، نظم و توانایی استفاده از منابع درسی نیازمند است. تکلیف شب یکی از روش‌هایی است که به کودک می‌آموزد چگونه به‌تنهایی بیاموزد.
چگونه انجام تکالیف را برای کودک یک عمل دوست داشتنی کنیم؟
هرچه کودک از انجام تکالیف یا درس خواندن بدش بیاید مهم نیست، آنچه اهمیت دارد این است که او باید به‌عنوان وظیفۀ هرروزه آن‌ها را انجام دهد. پس از مدتی، بهانه‌های پایان‌ناپذیری که اغلب معلم‌ها عادت به شنیدن آن‌ها دارند از قبیل: دفترم افتاد توی جوی آب، خواهرم دفتر مشقم رو پاره کرد، دیشب مریض بودم، باید فراموش شوند و تکالیف و درس‌های خواندنی باید به‌درستی و منظم و سر موقع انجام شوند؛ ولی چگونه باید درس خواندن و انجام تکالیف را برای کودک به شکل یک عمل مثبت و مفید و حتی دوست‌داشتنی درآورید و درعین‌حال، از فشار و تنشی که این مسائل بر خانواده اعمال می‌کنند، بکاهید؟
از انتظارات و اهداف مسئولان آموزشی از دادن تکلیف آگاه شوید.
بسیار اهمیت دارد که دریابید، آموزگاران و برنامه ریزان آموزشی چه انتظارات و چه اهدافی دارند.
از کودک اطلاعات کسب کنید
با شروع سال تحصیلی شما هم باید مدام از طریق کودک از تکالیف مدرسه و برنامۀ امتحانات آگاه شوید. بکوشید به کودک کمک کنید که برای درس خواندن و انجام تکالیفش بر اساس این برنامه‌ها، برنامه‌ریزی و زمان‌بندی کند. برای نمونه: هر دوشنبه دیکته داری پس باید یکشنبه‌ها دیکته کار کنی.
وقتی کودک از مدرسه برمی‌گردد از او بپرسید در مدرسه چه کرده، چه درس‌هایی داشته و باید چه تکالیفی را انجام دهد. اگر همیشه پاسخش این است که: هیچ تکلیفی نباید انجام بدهم یا قبلاً کارهام رو کردم، از او بخواهید تکالیفش را به شما نشان دهد. این کار به شما کمک می‌کند تا در جریان کار او قرار گیرید و دریابید پیشرفتش چگونه است.
با نشان دادن توجه تان، به کودک می‌فهمانید که برای شما اهمیت دارد که او چه آموخته و چقدر پیشرفت می‌کند و آیا تکالیفش را به‌موقع و درست انجام می‌دهد یا نه و او درخواهد یافت که شما به این مسائل علاقه دارید.
بیشتر بخوانید: آیا درمان افسردگی پس از زایمان با دارو ممکن است؟
در مورد بعضی از کودکان، باید مدتی احساس یک پلیس یا بازپرس را داشته باشید، ولی شبیه به آن‌ها عمل نکنید یا حداقل ظاهراً این‌طور نشان ندهید و نگذارید کودک احساس کند که بازجوئی می‌شود. بکوشید نقش یک همراه و همیار را بازی کنید: چطوری عسل؟ مدرس چطور بود؟ انگار خیلی خسته شدی. بیا بریم یه چیزی بخوریم بعد ببینیم قبل از شروع برنامۀ کودک چه‌کارهایی باید بکنی؟
اطلاعاتی از مسئولان مدرسه دربارۀ کودکتان به دست آورید
در اوایل سال تحصیلی، معلم کودکتان را ملاقات کنید، از نحوۀ تدریس و انتظارات او آگاه شوید و پرس‌وجو کنید. دربارۀ تکالیف شب و زمان انجام آن‌ها سؤال کنید. بپرسید آیا امتحان یا پرسش هفتگی یا روزانه در برنامۀ او هست یا نه؟ آیا مطالعۀ خارج از کتاب لازم است؟ نمره گرفتن دانش‌آموز بر چه مبنایی خواهد بود؟ کار کلاسی چقدر اهمیت دارد. این کار نه‌تنها باعث می‌شود که شما و معلم یکدیگر را بهتر بشناسید بلکه بدین ترتیب، می‌توانید از برنامه‌ها و سیاست‌های معلم و مدرسه نیز آگاه شوید.
برنامه‌ای برای انجام تکالیف تدوین کنید
همراه با کودک، برنامه‌ای مناسب برای انجام تکالیف شب و مطالعه تهیه کنید. به‌طوری‌که با برنامه‌های مدرسه و همچنین برنامه‌های دیگر کودک هماهنگی داشته باشد. به یاد داشته باشید برنامه‌ای که برای یک کودک مناسب است، امکان دارد برای یک کودک دیگر مناسب نباشد. بعضی کودکان نیاز دارند که بعد از مدرسه مدتی به بازی بپردازند و انرژی مازادشان را مصرف کنند، ولی بعضی دیگر وقتی بازدهی بیشتری دارند که قبل از بازی تکالیفشان را انجام دهند.
ابتدا برنامه‌تان را بیازمایید و اگر لازم است در آن تغییرات مناسب را اعمال کنید. ممکن است بخواهید برنامه را مثل یک قرارداد به‌صورت خیلی رسمی بنویسید و یا اینکه موضوع را خیلی دوستانه و غیررسمی برگزار کنید. در مورد کودکانی که احساس مسئولیت زیادی می‌کنند امکان دارد صحبت کردن دربارۀ تکالیف و اظهارنظر در مورد اینکه چه موقع از روز برای انجام آن بهتر است، کافی باشد.
در مورد کودکان دیگر، مراقبت و نظارت مداوم، حداقل در ابتدای کار لازم است تا به قول معروف راه بیفتند. ممکن است در ابتدای کار، نظارت بیشتری لازم باشد ولی به‌تدریج روشتان را تغییر دهید تا کودک، مستقل عمل کند. راهنمایی‌های زیر به شما کمک خواهد کرد که دریابید چه‌کار و چه روشی برای کودکتان بهتر است.
بر نحوۀ درس خواندن فرزندتان نظارت کرده، آن را تقویت کنید
اگر فرزند شما تکالیف مدرسه‌اش را انجام نمی‌دهد و یا در انجام آن‌ها مشکل دارد، باید به او کمک کنید تا علت را کشف کند و در حل و رفع آن بکوشد.
بیشتر بخوانید: ۱۸ روش تشویق کودکان برای انجام تکالیف مدرسه
مشکل را از مشکلات دیگر مجزا کنید
بکوشید تا دریابید که چرا کودک نمی‌خواهد تکالیفش را انجام دهد و یا چرا در درس خواندن مشکل دارد. به سؤال‌های زیر پاسخ دهید تا علت را دریابید:
آیا درس مشخصی وجود دارد که کودک نمی‌خواهد تکالیف آن درس به‌خصوص را انجام دهد؟ آیا این مشکل هرروز وجود دارد و یا گه گاهی اتفاق می‌افتد؟ آیا کودک معنای تکالیف شب را درک می‌کند؟ آیا درس‌ها بیش‌ازحد برای کودک مشکل هستند؟
در صورت لزوم برنامه را تغییر دهید
برنامه را برحسب نیازها و شرایط تغییر دهید. مثلاً علی خیلی راحت حواسش پرت می‌شود و وقتی در اتاقش تنهاست و کسی بر کارش نظارت نمی‌کند، نمی‌تواند کار مفیدی انجام دهد. چون به نظر می‌رسد او نیاز شدیدی به نظارت دارد. بنابراین همه با هم تصمیم می‌گیرند که از این به بعد علی تکالیفش را در آشپزخانه، روی میز غذاخوری و … انجام دهد.
برای کودکی که به‌جای انجام دادن تکالیفش به بازی می‌پردازد
از خودِ بازی یا فعالیت‌های دیگر که موردعلاقۀ اوست به‌عنوان پاداشی برای انجام تکالیف استفاده کنید و یا بازی و انجام تکالیف را به‌صورت نوبتی درآورید.
زمان‌های درس خواندن را ثبت کنید
برای مجموع زمان‌هایی که صرف درس خواندن می‌شوند یک محدودۀ زمانی در نظر بگیرید و در صورت لزوم، آن را به‌تدریج افزایش دهید. بگذارید کودک زمان را محاسبه کند و زمان‌های استراحت را از آن کسر کند. در صورت صرف زمان کافی برای یک درس خاص، کودک را با جایزه دادن تشویق کنید.
نظم و ترتیب و مهارت‌های مطالعه را به فرزندتان بیاموزید
نظم و ترتیب، بدون آموزش در کسی به وجود نمی‌آید. مهارت‌های مطالعه هم غریزی نیستند. بنابراین به کودک کمک کنید تا آن‌ها را بیاموزد.
بیشتر بخوانید: راه هایی برای کمک به انجام تکالیف کودکان
تکالیف طولانی را به بخش‌های کوچک‌تری تقسیم کنید تا کودک راحت‌تر بتواند آن‌ها را انجام دهد
اگر کودک شما همواره از این موضوع کلافه است که نمی‌داند از کجا و چگونه شروع کند، به او نشان دهید که چگونه می‌تواند یک تکلیف یا کار طولانی و پیچیده را به بخش‌ها و اجزاء کوچک‌تر تقسیم کند، به‌طوری‌که هر بخش را به‌راحتی انجام دهد.
الگویی از برنامه‌ریزی برای آینده به کودکتان ارائه دهید
هر هفته جلسه‌ای با شرکت تمام اعضای خانواده تشکیل دهید تا هر یک از آن‌ها بتواند برنامۀ هفتۀ آینده یا به عبارتی کارهایی را که قصد دارد انجام دهد و چیزهایی را که نیاز دارد، مطرح کند. به کودک کمک کنید تا فعالیت‌های هفتگی‌اش را برنامه دار و مدون کند.
برای برنامه‌های طولانی‌مدت، برنامه‌ریزی بلندمدت لازم است
به کودک کمک کنید برای این‌گونه کارها برنامه‌ریزی کند: تقویم رو نگاه کن یک‌ماهه دیگه باید تحقیق درس علوم رو تحویل بدی. فرض کنید محسن باید برای روز شنبه کتابی را بخواند و خلاصه‌نویسی کند. شما می‌توانید کارهای او را برنامه‌ریزی کنید طوری که مجبور نباشد جمعه‌شب تا دیروقت بیدار بماند: چهارشنبه؛ طرح کلی و مطالعه، پنجشنبه؛ چرک‌نویس، جمعه؛ مشورت با والدین و اعمال تغییرات و پاکنویس مطلب.
به کودک بیاموزید در مدرسه دربارۀ تکالیفی که به او داده می‌شود تا در منزل انجام دهد، به‌طور کامل آگاه شود
کودک را تشویق کنید که شماره تلفن‌های دوستان همکلاسی‌اش را داشته باشد که در صورت لزوم، برای کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ تکلیف شب با آن‌ها تماس بگیرد.
