عضو هیات علمی گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه اختلال بیش فعالی و کم توجهی دارای یک الگوی رفتاری شامل کاهش توجه پایدار، بیش فعالی و رفتارهای تکانشی است، اظهار کرد: میزان شیوع بیش فعالی در پسران ۲ تا ۹ برابر دخترهاست.
دکتر ابراهیم عبداللهیان تصریح کرد: اگر چه سن شیوع این اختلال به طور معمول تا سه سالگی است اما در بیشتر مواقع تا زمانی که کودک وارد محیط سازمان یافته مدرسه، آمادگی یا مهدکودک نشده تشخیص داده نمی‌شود.
این فوق تخصص روانپزشکی کودکان و نوجوانان در خصوص علت این بیماری، اظهار کرد: در حال حاضر اعتقاد بر این است که هیچ عامل واحدی مسئول بروز این اختلال نیست، هر چند متغیرهای محیطی و ژنتیکی زیادی ممکن است در آن نقش داشته باشد.
عبداللهیان خاطرنشان کرد: از علل مستعد کننده قوی برای رشد اختلال بیش فعالی و کم توجهی می‌توان به عوامل ژنتیک، عوامل مربوط به رشد هم‌چون مواجهه پیش از تولد مادر با عفونت های زمستانی در سه ماهه نخست بارداری، آسیب مغزی، عوامل عصبی شیمیایی و عوامل روانی اجتماعی اشاره کرد.
وی در خصوص علائم این بیماری افزود: این اختلال ممکن است در دوران شیرخواری آغاز شود، هر چند به ندرت تا قبل از نوپایی تشخیص داده می‌شود. شیرخواران مبتلا به این اختلال نسبت به محرک حساس هستند و تحت تاثیر صدا، نور، حرارت و سایر تغییرات محیطی خیلی زود ناراحت می‌شوند.
دانشیار گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در ادامه افزود: در مدرسه، کودکان مبتلا، ممکن است به سرعت، پاسخ دادن به سوالات امتحانی را شروع کنند، اما پس از پاسخ دادن به یکی دو سوال دست از فعالیت بردارند. ممکن است نتوانند منتظر نوبت خود شوند، اغلب تحریک پذیرند و از نظر هیجانی بی‌ثبات بوده و به آسانی خنده یا گریه سر می‌دهند.
عبداللهیان افزود: حدود ۷۵ درصد کودکان مبتلا، علائم پرخاشگرانه و نافرمانی را به طور نسبتا ثابتی نشان می‌دهند، حواس پرتی و نوسان توجه در این کودکان سبب کندی یادگیری و ذخیره سازی می‌شود.
تفاوت ADHD در دختران و پسران
دختران و پسران اغلب نشانه های متفاوتی از ابتلا به اختلال ADHD دارند. عوارض این اختلال معمولاً در پسران بیشتر نمود دارد و مشکل در توجه و حواس پرتی در عملکرد پسران ساده تر قابل تشخیص است.
دختران صرف نظر از نوع ADHD که دارند، به نظر می رسد که در مدرسه بهتر می شوند و نشانه های زیادی را از خود بروز نمی دهند، بنابراین معلمان ممکن است تصور کنند که آنها فقط کمی بیش از حد بازیگوش هستند.
معلمان سطوح متفاوت رفتاری را برای تشخیص ابتلا به ADHD در دختران نسبت به پسران لحاظ می کنند. نشانه هایی که در دختران بارزتر هستند عبارتند از:
– تک‌روی زیادی دارند.
– انگار در باغ نیستند و جای دیگری سیر می کنند.
– بدون توقف صحبت می کنند.
– در صحبت دیگران زیاد می پرند.
– حواس پرتی و بی نظمی زیادی دارند.
– در امتحانات و انجام به موقع تکالیف مشکل دارند.
– بیش از حد عاطفی یا حساس هستند.
دکتر کاتلین ناژو در کتاب ” تشخیص ADHD در دختران” می گوید: ” دختران به سبب ذات مهربانتر و تعاملی ترشان، کمتر سرکش و جسور هستند و به همین دلیل تشخیص این اختلال در آنها مشکلتر است. هنگامی که معلمان یا والدین این سو رفتارهای دخترانه را متوجه می شوند ممکن است به اشتباه از این مشکل به جای ADHD ، به نارسایی یا عدم توانایی تحصیلی تعبیر کنند”.
اما تشخیص ADHD در پسران ساده تر است زیرا اغلب نشانه هایش را راحت تر از دختران بروز می دهند و رفتارهایی دارند که تحمل آنها و نادیده گرفتنش برای معلمان دشوار است. به همین دلیل است که پسران مبتلا، سه برابر بیشتر از دختران مبتلا به ADHD بیماریشان تشخیص داده می شود.
تشخیص ابتلا به این اختلال در دختران به طور متوسط پنج سال بعد از پسران است، پسرها در ۷ سالگی و دختران در ۱۲ سالگی. همچنین تحقیقات نشان می دهد که در بسیاری از دختران مبتلا یعنی چیزی در حدود ۷۵ درصد آنها، این بیماری اصلاً تشخیص داده نمی شود.
تحقیقات دیگری نیز نشان می دهد که دختران مبتلا به ADHD اغلب بیش از پسران برای جلب توجه تقلا می کنند و با افزایش سن احتمال بیشتری برای افسردگی، سوء مصرف مواد و اختلالات تغذیه دارند.
درمان بیش فعالی
این فوق تخصص روان پزشکی کودکان و نوجوانان در خصوص راهکارهای درمانی این اختلال اظهار کرد: دارو درمانی، خط اول درمان بیش فعالی و کم توجهی محسوب می‌شود که در این میان داروهای متعددی در درمان این اختلال موثر است که مهم‌ترین آنها متیل فنیدیت(ریتالین) با نام ایرانی استیمدیت است.
وی افزود: باید توجه داشت که مصرف دارو به تنهایی نمی‌تواند نیازهای جامع درمانی کودکان مبتلا به این اختلال را برآورده سازد و فقط یک جنبه از برنامه چند وجهی درمان محسوب می‌شود. گروه‌های مهارت‌های اجتماعی، آموزش والدین و مداخلات رفتاری در مدرسه و خانه اغلب در درمان کلی کودکان موثر است.
