بازی با آب یکی از بهترین، اساسیترین و لذتبخشترین کارهایی است که کودکان میتوانند انجام دهند. آب جذبهای سحرآمیز برای بچهها دارد. بچههای خردسال ساعتها از وقتشان را صرف آب بازی میکنند و از بازی کردن خسته نمیشوند.
بهآسانی میتوانند با آب بازی کنند، عروسکها و ظرفهای خود را در آن بشویند و یا آب را بههم بزنند، بپاشند، شلپ شلپ کنند و موج درست کنند. آب را در دست خود نگه دارند، با آب و صابون حباب درست کنند و ظروف مختلف را از آب پر و خالی نمایند.
آب بازی کودکان باعث تسکین عصبانیت آنها میشود و کودک، با آب بازی ، از ناراحتیها و تنشها رهایی مییابد و احساس آرامش میکند.
چون کودکان آب بازی را بسیار دوست دارند، از آب بازی کودکان میتوان مطالب و مفاهیم زیادی را بهآنان آموخت و موجبات رشد مهارتها و توانایی های مختلف آنها را فراهم ساخت، از جمله رشد خلاقیت، پرورش حواس پنجگانه، افزایش خزانۀ لغات و… .
الف) رشد خلاقیت و ابتکار
آب بازی کمک میکند تا بچهها افکار خلاقشان را رشد بدهند. آب جذابیت بسیار قوی برای کودکان دارد. آنان ساعتها وقتشان را صرف آب بازی میکنند، در یک لگن کف آلود آب را میپاشند، حبابها را فشار میدهند و از بین میبرند.
ریختن آب بهشکل باران، فشار آب و عملیات مختلف با آب زمینۀ رشد و خلاقیت را فراهم میآورد. پدران و مادران و یا مربیان میتوانند بهوسیلۀ بازیهای متنوع که برای کودکان ایجاد میکنند و با طرح پرسشهای مختلف، تفکر خلاق را در کودکان پرورش دهند. بعضی از پرسشها که میتواند سبب پرورش تفکر خلاق در کودکان شود عبارتاند از:
در این باره بخوانید والدین از قضاوت میان فرزندان دوری کنند!
– آیا شما میتوانید یک آبپاش برای گیاهان بسازید؟
– آیا میتوانیم باران را جمعآوری کنیم؟چطور؟
– بعضی چیزها را که میشود با آب پخت، نام ببرید؟
– چه چیزهایی در آب شناورند و چه چیزهایی زیر آب میروند؟
چند نمونه از بازیهایی که میتواند تفکر خلاق کودکان را پرورش دهد عبارتند از:
۱- بازی در وان حمام: وان و یا ظرف بزرگ و پر از آب را بهنحوی که موجب آسیبدیدگی و خفگی کودک نشود، در اختیار کودک میگذاریم. کودک میتواند آب را بهاطراف بپاشد یا بههم بزند. اگر صابون هم بهآن اضافه کنیم، در اینصورت آنان میتوانند با آب و صابون کف درست کنند و ساعتها مشغول بازی وند و لذت ببرند.
قدری صابون به بدن کودک بمالید و بهجای آنکه آن را فوراً با آب بشویید، دربارۀ آن با او حرف بزنید: اوه، خیلی لیز است. نشان دهید چگونه اسباب بازی پلاستیکی از دستش لیز میخورد، زیرا صابون لیز است. صابون را بهدستهایتان بمالید تا کف درست شود، سپس قدری از آن را کف دست کودک بمالید و بهاو نشان دهید چگونه آنرا فوت کند.
به کودک نشان دهید که وقتی یکی از شیرها را باز میکنید، آب گرم میآید. بگذارید آب داغ را حس کند، اما نه آنقدر داغ که موجب ناراحتی شود و بداند از شیر دیگر آب سرد میآید و بهاین ترتیب مفهوم سرد و گرم را بهطور عملی بهکودک آموزش دهید.
هربار اشیای متفاوتی بهکودک بدهید که آن را داخل آب فرو ببرد تا ببیند آیا فرو میرود یا بر روی آب شناور میماند و دربارۀ آن صحبت کنید: علی چه اتفاقی میافتد؟ اوه نگاه کن، روی آب ایستاده است، دارد شنا میکند، نگاه کن علی، آن یکی پایین رفت، زیر آب قرار گرفت.
۲- دو ظرف هم حجم با شکل ظاهری متفاوت انتخاب کنید، یکی از ظرفها را پر از آب کنید و آب آن را در ظرف دیگری بریزید تا کودک متوجه حجم یکسان دو ظرف بشود. در ضمن، میتوانید آب ظرفها را بهنوبت در یک ظرف مدرج بریزید تا کودک مسئلۀ حجم یکسان را بهتر درک کند.
۳- چند تکه یخ در کاسهای بریزید تا کودکان، آب شدن تدریجی یخ و کوچک شدن آن را بهچشم خود ببینند.
ب) رشد شناختی
بر اثر کسب تجربه با آب بازی کودکان یاد میگیرند که بعضی از اشیاء در آب فرو میروند و بعضی از اشیاء بر روی آب قرار میگیرند (سنگ، چوب، فلز، پلاستیک) بعضیاز اجسام مانند اسفنج، پارچه و کاغذ آب را بهخود جذب میکنند و بعضی اجسام هرقدر در آب بمانند، آب را به خود جذب نمیکنند، مانند پلاستیک.
ج) رشد عاطفی و هیجانی
کودکان عاشق آب بازی هستند. زمانی را نخواهید دید که آنان از آب بازی خسته شوند. در آب بازی کودکان تنشهای خود را کاهش میدهند و آرامش مییابند. در آب بازی به آنان احساس قدرت دست میدهد. آب بازی کنجکاوی آنان را برمیانگیزد و از نظر عاطفی برایشان ارضا کننده است، زیرا بهآنان اجازه میدهد در زمینۀ قابل قبولی شلوغکاری کنند، مثلاً شلپ شلپ کردن در آب، قطره قطره ریختن آب، تکان دادن آب با انگشتان دستها و پاها.
د) ایجاد هماهنگی بدنی
کودک میآموزد که در هنگام پر کردن دو ظرف از آب، هماهنگی چشم و دست لازم است. تسلط بر حرکات ظریف در یادگیری برای ریختن، فشار دادن، تعادل و … از ویژگیهای آب بازی است.