آیا می توان ضریب هوشی کودک را بالا برد؟

داشتن کودک با ضریب هوشی بالا باعث افتخار هر والدینی است، اما سوال این است که آیا ضریب هوشی تنها معیار اندازه گیری هوش هر شخص است؟ غالباً با افراد زیادی روبرو می شویم که در زمینه مورد علاقه خود بسیار ماهر هستند اما ممکن است فاقد هوش اجتماعی بالا باشند.

روبرویی با شرایط مختلف زندگی ما را ملزم می کند کمی هوش و تعقل به خرج دهیم که البته همه این ملزومات لزوماً به ضریب هوشی بالایی هم احتیاج ندارند و از طریق تعامل و تبادل تجربیات مختلف می توان آنها را آموزش داد یا آموخت. اما این سوال نیز ما را درگیر می کند که آیا واقعاً خودمان نیز می توانیم به تقویت هوش فرزندمان کمک کنیم؟ پاسخ این است که به نوعی بله. اما چطور؟

طبق یافته های علمی مغز کودک از بدو تولد تا ۵ سالگی به سرعت رشد می کند و تقریباً ۹۰% از رشد مغز در این برهه شکل می گیرد. این احتمالاً بهترین زمان برای کمک به کودکان است که چیزهای جدیدی را بیاموزند، زیرا می تواند تأثیر ماندگاری بر ذهن کودک داشته باشد. اما علم به این واقعیت گاهی اوضاع را در بین والدین بدتر می کند، زیرا آنها فرزندان خود را تحت فشارهای زیادی قرار می دهند تا اطمینان حاصل کنند که در مدت زمان کوتاهی بیشتر خواهند آموخت و احتمالاً به ضریب هوشی عالی می رسند.

آنچه والدین درک نمی کنند این است که مغز بعد از سن ۵ سالگی نیز رشد خود را متوقف نمی کند. آنها رشد تدریجی را با توقف پیشرفت اشتباه می گیرند و با اعمال فشار زیاد ناخواسته از سلامت عاطفی کودک خود غفلت می نمایند که می تواند تبعات منفی و آثار مخرب طولانی مدت بر ذهن کودک داشته باشد.

اثر تعامل و روابط در رشد مغز کودک

در حالی که در شرایط عادی مغز کودک روند طبیعی رشد خود را طی می کند، نحوه و شدت ارتباط و تعامل آنها با بزرگسالان در زندگی نیز تأثیر بسزایی در رشد مغز آنان دارد. بچه ها معمولاً از بدو تولد شروع به برقراری ارتباط و تعامل با بزرگترهای دور و برشان می کنند. در همان حدی که از نوزاد بر می آید آنها برای جلب توجه و برقراری ارتباط به ادا در آوردن، گریه کردن، لبخند زدن و … روی می آورند.

این غریزه یعنی تمایلشان به تعامل، با رشد و تکامل آنها ادامه می یابد و فراتر از والدین به معلمان و مراقبانشان نیز گسترش می یابد و اینکه بزرگسالان چگونه به نیازهای آنها پاسخ می دهند در شکل گیری رشد مغز کودک تاثیر بسزایی دارد. والدینی که به فرزندشان پاسخ سازنده و فوری می دهند به معنای واقعی کلمه مغز کودک را تقویت می کنند.

پس عجیب نیست که در اکثر کشورهای متمدن جهان اهمیت زیادی به تعامل والدین و کودک داده می شود و کارهایی مانند کتاب خواندن، آواز خواندن و صحبت با کودک از همان سنین کودکی و داشتن یک محیط پرورش پایدار و ایمن برای کودک، اموری کلیدی تلقی می شود.

تاثیر داشتن یک رویکرد و ساختار فکری پویا بر رشد ذهنی کودک

منظور از داشتن رویکرد و ساختار فکری همان ذهنیتی است که هر فرد در اثر تعامل و ارتباط با محیط اطرافش به دست می آورد و از همان دوران کودکی شروع می شود. پویا بودن یک ساختار فکری با شدت تعامل و همه جانبه و مستمر بودن آن ارتباطی تنگاتنگ دارد. دکتر کارول دوک استاد رشته روانشناسی دانشگاه استندفورد، تأثیر داشتن یک رویکرد پایدار بر رشد مغز را بررسی کرده است.

وی با ۲۰ سال تحقیق و تفحص که در کتابش “ساختار فکری پویا: روانشناسی جدید موفقیت” انجام داده است، توضیح می دهد که چگونه یک رویکرد ایستا می تواند مانع رشد و پیشرفت پتانسیلهای کودک شود. اگر کودک به این باور نادرست برسد که صرفاً در یک جنبه از شخصیت خود می تواند پیشرفت و برتری داشته باشد، بر انگیزه آنها برای یادگیری چیزهای جدید تأثیر مخرب و منفی می گذارد. ترس از ناکامی باعث می شود آنها فقط در اموری که در آن خوب هستند متمرکز بمانند و به غلط اینگونه احساس امنیت بیشتر کنند.

طبق گفته های کارول دوک، کودکانی که فقط یک تصویر ایستا و ثابت ذهنی (متاثر از تعامل محدود) از قابلیتهای خود داشتند نمی خواستند خطر از دست دادن این ذهنیت را بپذیرند و بدین ترتیب از هرگونه چالشی که می تواند این تصویر را مختل کند، دوری می کردند.

در مقابل کودکانی که دارای یک ذهنیت پویا و مبتنی بر رشد بودند، اشتیاق داشتند که چالشها را بپذیرند و چیزهای جدید یاد بگیرند حتی اگر در اولین تلاششان هم شکست بخورند. بنابراین کارول پیشنهاد می کند که مغز نیز باید مانند عضله ای که با تمرین و تحرک قوی تر می شود، جهت رشد مناسب دائم در حال استفاده و تعامل بوده و پویایی داشته باشد.

کودکان می توانند با هر ضریب هوشی ای متولد شوند. با این وجود نحوه شکل گیری زندگی آتی آنها می تواند به عوامل زیادی از جمله پاسخهای عاطفی و پیوند والدینشان با آنها بستگی داشته باشد. بنابراین این شما هستید که می توانید به تقویت هوش کودک کمک کنید.