در این مطلب به معرفی بازی های آموزشی پرداختیم. در مطلب قبل می توانید در مورد نوع دیگر بازی ها، یعنی بازی های تخیلی بخوانید…
۶. بازی های آموزشی
بازی های آموزشی برای تقویت و رشد قوای حسی و ذهنی کودک می باشد، آنچه در بازی های آموزشی مدنظر است، چگونگی استفاده از بازی در رشد قوای حسی- حرکتی و به فعالیت واداشتن کودک از طریق تمرین با وسایل بازی است.
از جمله بازی های آموزشی می توان از بازی های دستی مثل پازل نام برد. نظارت مربیان و والدین در بازی های آموزشی بسیار با اهمیت و حساس است؛ اما میزان این نظارت باید تا حدی محدود باشد. با این که هدف از انجام بازی های آموزشی بیشتر آموزش است تا بازی اما جنبه بازی گونه بودن آن باید حفظ شود. باید سعی شود کنترل اصلی در اختیار کودک بوده و جهت و مسیر آن را خود کودک تعیین کند، تنها هنر مربی یا والدین، هدایت جهت و مسیر بازی به صورت غیر مستقیم و غیر تحمیلی به سوی آموزش است.
ویژگی های خاص بازی و فواید گوناگون آن در رشد همه جانبه قوای ذهنی، جسمی، شخصیتی و اجتماعی کودک باعث شده تا توجه تعداد زیادی از متخصصان تعلیم و تربیت به چگونگی نقش بازی در امر آموزش کودکان معطوف شود. در این میان از نظریات افلاطون، ارسطو، روسو، خواجه نصیر الدین طوسی، امام محمد غرالی و از میان متاخرین از نظریات مونته سوری، فروبل و دکرولی یاد کرد.
برخی از آن ها استفاده از بازی را به عنوان عمده ترین وسیله آموزشی کودک برای یادگیری موضوعات مختلف مورد تاکید قرار داده اند.
«مادام مونته سوری» با استفاده از مکعب های چوبی با ابعاد و اشکال مختلف، بر این عقیده بود که کودک با جور کردن این مکعب ها و دسته بندی کردن آن ها می تواند به مسایل اساسی اما ساده ی ریاضیات پی ببرد.
«کویزنر» نیز با ساخت «جعبه کویزنر» که در آن مکعب های چوبین با اندازه های متفاوت از یک تا ۲۰ سانت قرار داده است بر این باور بود که یکی از بهترین راه های آموزش مفاهیم ریاضی استفاده از این جعبه و بازی با مکعب های چوبی درون آن است.
«دکرولی» بدعتی دیگر در استفاده از بازی برای آموزش پدید آورد. او بازی های خاصی را طرح ریزی کرده و هر یک از آن ها را برای تربیت استعدادهای خاصی از کودک پیشنهاد می کند. تفاوت عمده میان روش دکرولی با مونته سوری و یا فروبل این است که دکرولی سعی زیادی دارد در بازی های خود از اشیا و تصاویر معمولی که با واقعیت نزدیک تر است استفاده کند. و حتی الامکان از وسایل و اشکال هندسی کوچک شده و یا انتزاعی که در کارهای مونته سوری و فروبل و کویزنر به چشم می خورد، دوری کند.
بعضی از بازی های پیشنهادی دکرولی جنبه بصری دارد، برخی از آن ها برای شناخت رنگ ها به کار می رود. برخی شامل بازی هایی با چشم بسته است، عده ای عبارت است از بازی های ساختمانی یا سوار کردن و مرتب کردن قطعات مجزای یک شیء و دسته ای از بازی ها نیز برای آسان کردن مواد آموزشی و درسی تهیه شده اند. به طور کلی آنچه در این نوع از بازی ها مورد نظر است، چگونگی استفاده از بازی در رشد قوای حسی-حرکتی و به فعالیت واداشتن کودک از طریق تمرین با وسایل بازی است.
به طور مثال بازی های دستی یکی از انواع بازی های آموزشی است. در بازی های دستی کودک با وسایل کوچکی چون انواع پازل، چوب های اندازه گیری و مجموعه ای میخ چوبی سروکار دارد. بازی های دستی تا حدی خود مشمول است، یعنی به رابطه آن ها با سایر بازی ها نیازی نیست و جنبه نمایشی ندارد. هر گاه وسایل لازم را در اختیار کودک قرار دهیم، می توانیم مستقیما به اهداف مورد نظر دست یابیم.
استفاده از وسایل آموزشی مونته سوری نمونه مناسبی از این نوع بازی ها است. به کودک چند استوانه چوبی و یک جا استوانه یا غلاف می دهیم، او باید استوانه مناسب غلاف را مشخص کند و از این طریق آموزش مقایسه اندازه ها و دسته بندی اشیا آغاز می شود. اهداف آموزشی بازی های دستی معمولا تا حدی محدود است.
به هر حال آنچه از نظر ما مهم است، چگونگی توجه به هدف اجرای عمل است یعنی هر گاه بازی به عنوان وسیله ای برای کسب لذت و انجام فعالیت از طرف کودک و به قصد فراهم آوردن امکاناتی برای تعامل با محیط انجام گیرد به آن بازی آموزشی می گوییم. جرا که بازی های آموزشی به قصد آموزش هدفی خاص، باید از قبل طرح ریزی گردیده باشند.
